سنگ كليه ذرات كوچك و سخت كه در يك يا هر دو كليه تشكيل شده و گاهي به داخل حالب ها (لوله هاي عضلاني باريكي كه ادرار را از كليه ها به مثانه منتقل مي كنند) انتقال يابند. سنگ كليه از نظر اندازه از يك دانه شن تا حدود يك توپ گلف متغير بوده و ممكن است منفرد يا متعدد باشد. سنگ كليه معمولاً بزرگسالان بالاي ۳۰ سال از هر دو جنس را مبتلا مي سازد ولي در مردان شايع تر است .
سنگ کلیه و روش های درمان سنگ کلیه
سنگ کلیه - سنگ کلیه ذرات کوچک و سخت که در یک یا هر دو کلیه تشکیل شده و گاهی به داخل حالب ها (لوله های عضلانی باریکی که ادرار را از کلیه ها به مثانه منتقل می کنند) انتقال یابند. سنگ کلیه از نظر اندازه از یک دانه شن تا حدود یک توپ گلف متغیر بوده و ممکن است منفرد یا متعدد باشد.سنگ کلیه معمولاً بزرگسالان بالای ۳۰ سال از هر دو جنس را مبتلا می سازد ولی در مردان شایع تر است.
علایم شایع سنگ کلیه
دوره های درد شدید و پیچشی (متناوب ) به فاصله هر چند دقیقه . درد معمولاً ابتدا در ناحیه پشت ، درست پایین دنده ها، ظاهر می گردد. در طی چند ساعت یا چند روز، ناحیه درد از مسیر حرکتی سنگ از حالب به طرف کشاله ران پیروی می کند. با دفع سنگ درد بیمار متوقف می گردد. یکی دیگر از علائم سنگ کلیه تهوع مکرر است. دفع مقادیر اندک خون در ادرار نیز از دیگر علائم سنگ کلیه است. ادرار ممکن است کدر یا تیره به نظر برسد.
پيشگيري از سنگ کلیه
مصرف روزانه حدود ۳ ليتر مايعات و عمدتاً آب خالص اجتناب از مصرف شير و فرآورده هاي لبني در صورتي كه سنگ كليه از نوع كلسيمي ـ فسفري باشد. خودداري از شرايطي كه با تعريق بيش از حد همراه است .
عواقب مورد انتظار
سنگ هاي بزرگ معمولاً در كليه مانده و بدون علامتند، هرچند كه مي توانند به كليه آسيب بزنند. سنگ هاي كوچك به آساني همراه ادرار از طريق حالب دفع مي گردند. سنگ هاي بين اين دو اندازه كه از طرفي قابليت ورود به حالب را داشته و از طرف ديگر به اندازه كافي كوچك نيستند تا عبور آنها از حالب به آساني صورت گيرد باعث ايجاد درد شديد مي گردند. اين سنگ ها معمولاً در طي چند روز دفع مي گردند. چنانچه حركت سنگ متوقف شده و باعث انسداد ادراري گردد، براي پيشگيري از آسيب بيشتر كليه بايد خارج گردد.
عفونت دستگاه ادراري آسيب به كليه به طوري كه عمل جراحي را ضروري سازد.
سنگهای سیستین: این نوع سنگها درصد کمی را به خود اختصاص می دهند و در افراد دچار نوعی نارسایی ارثی تشکیل می شوند. این نارسایی ارثی منجر به دفع مقادیر بالایی از برخی اسیدهای آمینه می شود (سیستینوریا).
انواع دیگر: برخی انواع نادر سنگ های کلیوی نیز می توانند ایجاد گردند.
دانستن نوع سنگ های کلیوی به تشخیص علت های ایجاد کننده سنگ کمک خواهد کرد و در تعیین راهکارهای کلیدی به منظور کاهش ریسک تولید سنگ های بیشتر در آینده مفید خواهد بود.
فاکتورهای افزایش دهنده خطر تشکیل سنگهای کلیوی عبارتند از:
تاریخچه خانوادگی و یا سابقه شخصی ابتلا به سنگ کلیه:چنانچه فردی از اعضای خانواده تان سنگ کلیه داشته باشد ، شما نیز در معرض ابتلا به آن قرار دارید. همچنین چنانچه خودتان قبلاً سنگ کلیه داشته اید مجددا در معرض خطر تشکیل سنگی دیگر قرار دارید. افزایش سن: اگرچه سنگ کلیه در هر سنی می تواند تشکیل شود ولیکن در سنین بالای 40 سال معمول تر هستند. مرد بودن:احتمال تشکیل سنگهای کلیوی در مردان بیشتر است. دهیدراتاسیون: ننوشیدن مقادیر کافی آب روزانه ریسک ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می دهد. افرادی که در مناطق با آب و هوای گرم زندگی می کنند و یا تعریق زیادی دارند بایستی بیش از دیگران آب بنوشند. برخی برنامه های غذایی خاص:رژیم های غذایی پرپروتئین، سدیم بالا و یا قند بالا ریسک ابتلا به برخی سنگهای کلیوی را افزایش می دهند. چاقی: نمایه توده بدن(BMI) بالا، دورکمر بالا، و اضافه وزن با ریسک افزایش یافته تشکیل سنگهای کلیوی مرتبط هستند. جراحی و بیماری های گوارشی:جراحی بای پس معده، بیماری روده تحریک پذیر و یا اسهال مزمن منجر به تغییراتی در فرایندهای گوارشی شده و جذب کلسیم را تحت تاثیر قرار داده و سطوح مواد تشکیل دهنده سنگ را در شما افزایش می دهند. دیگر شرایط پزشکی: دیگر بیماری ها و شرایطی که ریسک سنگ های کلیوی را افزایش می دهند عبارتند از اسیدوز توبولار کلیوی، سیستینوریا، هیپرپاراتیروئیدیسم و برخی عفونت های دستگاه ادراری.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت مشاهده علائم و یا نشانه های شدید و نگران کننده، به پزشک معالجتان مراجعه نمایید.
در صورت تجربه حالات زیر سریعاً به اورژانس مراکز مراقبت پزشکی مراجعه نمایید:
- درد بسیار شدیدی که حتی اجازه آرام نشستن را به شما نمی دهد
- درد همراه با تهوع و استفراغ
- درد همراه با تب و لرز
آزمایش های تشخیص سنگ کلیه
چنانچه پزشک مشکوک به وجود سنگ کلیوی شود، تست ها و فرایند هایی را به منظور تشخیص قطعی ترتیب می دهد که عبارتند از:
آزمایش خون:آزمایشات خون، افزایش کلسیم و یا اسید اوریک بالا را در خون شما آشکار می کنند . آزمایش خون به پزشک این امکان را می دهد تا احتمال دیگر بیماری های را بررسی کرده و سلامت کلیه های شما را ارزیابی کند . آزمایش ادرار:در صورت ابتلا به سنگ کلیه، آزمایش ادار 24ساعته نشان دهنده مقادیر املاح زیادی در ادرار دفع شده خواهد بود . آزمایش های تصویری: تست های تصویری هر نوع سنگی را در دستگاه ادراری شما نشان می دهند . تست های تصویری معمولاً شامل سی تی اسکن و در برخی مواد غیر معمول شامل اشعه Xمی باشند . آنالیز سنگ های دفع شده:از شما خواسته می شود که در هنگام دفع ادرار از یک صافی استفاده کنید تا هر تعداد سنگ دفع شده ای را جمع آوری نمایید. از این طریق سنگها برای تست های آزمایشگاهی جمع آوری می شوند. آنالیزهای آزمایشگاهی ساختار و نوع سنگهای کلیوی را آشکار می سازند. پزشک از این دسته اطلاعات به منظور تعیین علت تشکیل سنگ استفاده می کند و نیز برنامه ای برای پیشگیری از تشکیل سنگ های کلیوی در آینده تنظیم خواهد کرد.
ابتدا به سراغ درمان دارویی می رویم که البته درمان سنگ کلیوی بسته به نوع و علت تشکیل آن متفاوت است.
درمان سنگ های کوچکی که با علائم خفیفی همراه هستند:
بسیاری از سنگ های کلیوی به درمان های تهاجمی نیاز ندارند. شما از طریق روش های زیر قادر خواهید بود یک سنگ کوچک را از دستگاه ادراری عبور داده و دفع کنید:
نوشیدن آب: نوشیدن 1/9 تا 2/8 لیتر آب در روز به شستشوی سیستم ادراری کمک می کند.
مسکن ها:عبور یک سنگ کوچک با درد و ناراحتی همراه خواهد بود. پزشک در جهت تسکین دردهای متوسط، مسکن تجویز خواهد کرد به عنوان نمونه ایبوپروفن (ادویل، موترین و غیره)، استامینوفن (تیلنول و غیره) و یا ناپروکسن.
هنگام ادرار کردن از کاغذ صافی یا گاز استفاده کنید تا دفع سنگ مشخص شود؛ یا داخل یک ظرف شیشه ای ادرار کرده ، وجود سنگ را بررسی کرده و در صورت وجود آن را جدا کرده ، ادرار را دور بریزید. برای مشخص شدن ترکیب سنگ ، آن را نزد پزشک ببرید.
سنگ کلیه و روشهای درمان سنگ کلیه
بررس های تشخیصی سنگ کلیه ممکن است شامل آزمایش کامل ادرار و کشت ادرار، عکس شکم ، سونوگرافی کلیه ، سی تی اسکن ، و اُروگرافی وریدی (روشی برای بررسی کلیه ها و مجاری ادرار با تزریق یک داروی قابل شناسایی توسط اشعه ایکس به داخل جریان خون ) در صورت وجود سنگ کوچک منفرد بدون عارضه انسداد و عفونت ممکن است به درمان خاصی نیاز نباشد. در مورد سنگ های بزرگتری که خودبه خود دفع نشده و باعث ایجاد عوراض ، عفونت یا درد شدید شده اند اقدامات درمانی به منظور حذف آنها لازم است . روش های مختلف درمانی در این زمینه عبارتند از: حل کردن سنگ به طریق شیمیایی ، در آوردن سنگ با آندوسکوپ ، خارج کردن سنگ از طریق پوست ، سنگ شکنی با کمک امواج ماوراء صورت از خارج بدن [ESWL] ، و به ندرت جراحی باز. سایر رویکردهای درمانی جدید نیز در دست بررسی است . سنگ های ناشی از بالا بودن میزان کلسیم بدن ممکن است نیازمند برداشت جراحی بافت پاراتیرویید غیرطبیعی باشند.
رژیم غذایی در افراد مبتلا به سنگ کلیه
اگر نوع سنگ کلیه کلسیمی یا فسفری باشد، از مصرف فرآورده های لبنی ، شکلات و نارگیل خودداری کنید. اگر نوع سنگ کلیه فسفاته باشد، رژیم غذایی حاوی اسیدها به اسیدی نگه داشتن مختصر ادرار کمک می کند. اگر نوع سنگ کلیه، اسیداوریکی یا سیستینی باشد، رژیم غذایی حاوی مواد قلیایی به قلیایی نگه داشتن مختصر ادرار کمک می کند. در مورد همه انواع سنگهای کلیه،نوشیدن روزانه حداقل ۱۳ لیوان مایعات (و بیشتر از همه آب خالص ) ضروری است. رژیم غذایی کم چربی و پرفیر نیز توصیه می گردد.
در این شرایط به پزشک خود مراجعه نمایید:
اگر شما یا یکی از اعضای خانواده تان دارای علایم سنگ کلیه باشید.
- اگر افزایش درجه حرارت تا 38/3 درجه سانتیگراد
- اگر بروز علایم عفونت کلیه (سوزش و ناراحتی هنگام ادرار کردن یا احساس مکرر نیاز فوری به ادرار کردن )
-اگر دچارعلایم جدید و غیرقابل توجیه شده اید.داروهای تجویزی ممکن است با عوارض جانبی همراه باشند.
انواع سنگ کلیه
سنگ کلیه دراثرکریستال حاصل از نمک و مواد موجود در ادرار به وجود می آید، که به تدریج اندازه ی آن بزرگ می شود. سنگ های کلیه علایم و جنبه های بالینی مشابهی دارند، ولی نوع بیماری ودرمان آنها متفاوت است. براساس مطالعات درازمدت، در بسیاری ازموارد احتمال عود مجدد وجود دارد، لذا سنگ دفع شده باید تجزیه شده و ارزیابی های لازم روی بیمار صورت گیرد.
افزایش فیبر غذایی، سبب کاهش عوامل خطر تشکیل سنگ به خصوص سنگ های کلسیمی می شود.
عوامل زمینه ساز بروز سنگ کلیه:
۱- کم تحرکی:
یکی از عوامل زمینه ساز بروز سنگ کلیه کم تحرکی است.کم تحرکی که مثلاً در هنگام بیماری یا ناتوانی رخ می دهد، می تواند سبب برداشت کلسیم بیشتری از استخوان شده ، لذا غلظت کلسیم در ادرار افزایش می یابد.
۲- پرکاری تیروئید:
پرکاری تیروئید اولیه، سبب افزایش دفع کلسیم می شود. حدود دوسوم افرادی که بیماری غد د درون ریز دارند، مبتلا به سنگ کلیه می شوند. در عین حال این اختلال تنها ۵% موارد سنگ های کلسیمی را در بر می گیرد.
۳- اسیدوز توبولی کلیه:
اسیدوز توبولی کلیه یکی دیگر از عوامل زمینه ساز در بروز سنگ کلیه است.در اثر نقص در تولید آمونیاک به وسیله ی کلیه، افزایش دفع کلسیم (توسط کلیه) ایجاد می شود.
۴- مصرف زیاد نمک :
براساس مطالعات، مصرف زیاد نمک سبب افزایش دفع کلسیم درادرار می شود.
۵- افزایش کلسیم ادرار با علت ناشناخته :
برخی افراد حتی با مصرف رژیم غذایی کم کلسیم، به دلایل ناشناخته روزانه تا ۵۰۰ میلی گرم کلسیم دفع می کنند.
۶- افزایش اگزالات ادرار:
حدود نیمی از سنگ های کلسیمی به این ترکیب متصل می شوند. اگزالات به طور طبیعی تنها در چند ماده ی غذایی وجود دارد و دسترسی بدن به اگزالات به میزان جذب و دفع آن بستگی دارد، که در همه ی افراد این نسبت یکسان نیست.
۷- پروتئین حیوانی:
رژیم غذایی پر پروتئین همراه با افزایش دفع کلسیم، اگزالات و اورات است. در واقع مصرف زیاد پروتئین حیوانی با بار اسیدی آن (۱ میلی اکی والان هیدرژن در هر گرم پروتئین ) سبب افزایش دفع کلسیم می شود. لذا برخی محققان، رژیم های غذایی گیاهی را به افراد مستعد ابتلا به سنگ های کلیه توصیه می کنند.
۸- فیبر غذایی:
افزایش فیبر غذایی، سبب کاهش عوامل خطر تشکیل سنگ به خصوص سنگ های کلسیمی می شود.
گردآوری شده ی مجله اینترنتی دلگرم
مرجان امینی
+ 1
- 0
