حاملگی خارج رحمی عبارت است از حاملگی در خارج از رحم. شایع‌ترین جایی که حاملگی خارج رحمی رخ می‌دهد لوله‌های رحمی هستند که از تخمدان به رحم کشیده شده‌اند.
حاملگی خارج رحمی عبارت است از حاملگی در خارج از رحم. شایع‌ترین جایی که حاملگی خارج رحمی رخ می‌دهد لوله‌های رحمی هستند که از تخمدان به رحم کشیده شده‌اند. سایر جاها عبارتند از تخمدان، گردن رحم، یا اصولاً خارج از دستگاه تناسلی و در حفره شکم. از نظر آماری حدود 1 از هر 100 حاملگی در خارج از رحم رخ می‌دهد.
علائم شایع
مراحل اولیه:
عدم وقوع قاعدگی یا نامنظمی زمان قاعدگی
لکه‌بینی یا خونریزی بدون توجیه
درد یا دل‌پیچه در قسمت پایین شکم
ندرتاً درد در شانه
مراحل انتهایی:
درد شکمی شدید و تند و تیز به صورت ناگهانی در اثر پارگی لوله رحمی
منگی، غش، و شوک (رنگ‌پریدگی، تند شدن ضربان قلب، پایین افتادن فشار خون و عرق سرد). این علایم گاهی ممکن است قبل از درد یا همراه آن رخ دهند.
علل
تخمکی که از تخمدان رها شده در خارج از رحم با اسپرم لقاح می‌یابد و در جایی خارج از رحم، که معمولاً لوله رحمی است، کاشته می‌شود. با بزرگ شدن رویان کاشته شده، لوله رحمی کش آمده و پاره می‌شود و خونریزی داخلی خطرناکی که جان زن را به خطر می‌اندازد رخ می‌دهد.
عوامل تشدید کننده بیماری
استفاده از دستگاه جلوگیری از حاملگی که داخل رحم کار گذاشته می‌شود (آی.یو.دی).
سابقه عفونت‌های شکمی یا لگنی
وجود چسبندگی‌ها (رشته‌های بافت جوشگاهی) در اثر اعمال جراحی قبلی
سابقه حاملگی در لوله‌های رحمی
سابقه جراحی بر روی لوله‌های رحمی یا رحم
سابقه آندومتریت (التهاب آندومتریوم، بافت پوشاننده سطح داخلی رحم)
وجود ناهنجاری در رحم
پیشگیری
از روشی غیر از آی‌یودی برای جلوگیری از حاملگی استفاده شود.
در صورت بروز هر گونه عفونت لگنی، سریعاً برای درمان مراجعه شود.
عواقب مورد انتظار
حاملگی خارج رحمی نمی‌تواند کامل شود یا جنینی را بپروراند که توانایی زندگی داشته باشد. پاره شدن حاملگی خارج رحمی یک اورژانس است و باید فوراً درمان شود. با تشخیص زود هنگام و انجام عمل جراحی، احتمال بهبود کامل زیاد است. در 85%-50% از بیماران، حاملگی‌های بعدی طبیعی هستند.
عوارض احتمالی
عفونت
کم شدن توانایی باروری
از دست دادن اعضایی از دستگاه تناسلی در اثر دشوار بودن عمل جراحی
شوک و مرگ در اثر خونریزی داخلی
درمان
اقدامات تشخیصی ممکن است شامل موارد زیر باشند: حاملگی؛ سونوگرافی؛ کولدوسنتز (نمونه‌برداری از مایع لگنی با استفاده از یک سوزن که به سقف مجرای تناسلی در عقب وارد می‌شود)؛ لاپاروسکوپی (سوراخ‌های کوچکی در شکم ایجاد می‌شوند و از راه آنها وسایل لازم برای دیدن و درآوردن حاملگی خارج رحمی وارد می‌شوند)؛ D&C (گشاد کردن و تراشیدن رحم با وسیله‌ای به نام کورت)؛ و لاپاراتومی (عمل جراحی باز) تفحصی.
– شاید بتوان ارزیابی و درمان را بدون بستری کردن بیمار به انجام رساند.
– البته برای انجام عمل جراحی و مراقبت‌های حمایتی نیاز است که بیمار بستری شود. امکان دارد تزریق خون نیز ضرورت یابد.
– عمل جراحی برای درآوردن رویان در حال رشد، جفت، و هر گونه بافت آسیب دیده. اگر نتوان لوله رحمی را ترمیم نمود، اجباراً در آورده خواهد شد. حاملگی طبیعی با لوله رحمی باقیمانده (در طرف مقابل) امکان‌پذیر است. پس از عمل جراحی:
– بعد از 24 ساعت می‌توان روی بخیه‌ها را شست.
– برای رفع درد از گرما استفاده کنید. می‌توانید یک صفحه گرم کننده یا شیشه آب داغ را روی شکم یا کمر قرار دهید. حمام آب داغ نیز باعث تخفیف ناراحتی و شل شدن عضلات می‌شود. برای این کار، 15-10 دقیقه در وان آب داغ بنشینید. هرچند بار که لازم باشد این کار را تکرار کنید.
دارو درمانی
در بعضی از موارد که حاملگی خارج رحمی زود تشخیص داده می‌شود، هنوز پاره نشده باشد، یا به حالت مزمن درآمده باشد می‌توان از داروی متوتروکسات (که در شیمی‌درمانی نیز استفاده می‌شود) بهره جست. این دارو در حذف بافت حاملگی مؤثر است. اگر تصمیم به تجویز این دارو گرفته شود، برنامه‌ریزی و پیگیری دقیق بیمار ضرورت دارد.
پس از عمل جراحی ممکن است داروهای ضد بارداری از گروه داروهای ضدالتهابی غیر استروییدی یا مخدرها برای 7-2 روز تجویز شوند.
در صورت وجود عفونت آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود.
مکمل‌های آهن برای کم خونی
فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری های عادی خود، از جمله کار، را در زودترین زمان ممکن از سر گیرد. دوره نقاهت لاپاروسکوپی عموماً سریع‌تر از لاپاروتومی است.
تا زمان ترمیم کامل که در پیگیری مشخص خواهد شد باید از مقاربت جنسی خودداری شود.
رژیم غذایی خاصی توصیه نمی‌شود
در شرایط زیر به پزشک مراجعه کنید:
اگر شما یا یکی از اعضای خانواده‌تان علایم حاملگی خارج رحمی دارید، خصوصاً علایم پارگی آن را. بلافاصله اورژانس را خبر کنید.
اگر یکی از موارد زیر پس از جراحی رخ دهد:
ـ خونریزی شدید از را مجرای تناسلی (تامپون هر ساعت کاملاً آغشته به خون شود).
ـ علایم عفونت، مثل تب، لرز، سردرد، منگی، یا دردهای عضلانی
ـ زیاد شدن دفعات ادرار که بیش از یک ماه طول بکشد. این ممکن است علامتی از تحریک یا عفونت مثانه در اثر جراحی باشد
