مطالب مذهبی و مربوط عاقبت به خیری و موانع عاقبت به خیری
افراد زیادی هستند که در طول شبانه روز حداقل یکبار دعا می کنند تا عاقبتشان ختم به خیر شود
عاقبت به خیرییکی از دعاهای مرسوم بین همه اهل ایمان طلب عاقبت به خیری است.
به جرئت می‌توان گفت که اگر از هر کسی سؤال کنید که چند دعای مهم را برای شما بشمارد، عاقبت به خیری اگر اولین دعا نباشد قطعاً یکی از اولین دعاهاست. و چقدر جالب است که تا پایان عمر هم هیچ‌کس نمی‌تواند یقین به استجابت این دعا در حق خودش داشته باشد و خدای متعال همیشه انسان را در خوف و رجاء نگهداشته است. هیچ‌کس نه از لحظه مرگ خود باخبر است و نه از حال خود در لحظه‌های آخر عمرش و کسی نمی‌داند نامه اعمالش را به دست راستش می‌دهند یا به دست چپ.
البته به‌جز عده‌ای خاص از اولیاء خدا.
این سنت الهی است که انسان را همیشه در حال بیم و امید نگاه دارد تا انسان هیچ‌گاه درگاه خداوند را ترک نکند و به‌قول‌معروف با انجام یک یا چند کار نیک خیالش از دنیای دیگرش راحت نباشد. اینجاست که معنای فراز پرتکرار قرآنی بیشتر فهمیده می‌شود.
خدای متعال می‌فرماید : «من جاء بالحسنه فله عشر امثالها. انعام/۱۶۰».
معنای این آیه و نظایر آن که در قرآن کریم بارها تکرار شده‌اند این است که هر کس حسنه یا همان کار نیک را با خود بیاورد، ده برابر پاداش می‌گیرد!
البته لحظه‌ای فکر کردن مشخص می‌کند که «آوردن» یک‌چیز است و «انجام دادن» چیز دیگر.
خیلی‌ها ممکن است در طول زندگی‌شان کارهای خیر بسیاری انجام دهند و در دنیا میان همه انسان‌ها به نام خیّر و نیکوکار مشهور شوند ولی آیا این همه کار خیر را فقط انجام داده‌اند یا اینکه آن‌ها را با خود به دیار باقی هم می‌برند؟ نکته اصلی و کلیدی اینجاست. درواقع عاقبت به خیری از آن‌کسی است که کار نیک را با خود بیاورد و تا لحظه آخر در زاد و توشه خود ذخیره کرده باشد.
در مقابل، همین نکته در مورد کار شر و سیئه نیز صادق است.
چراکه خداوند در ادامه همان آیه می‌فرماید: و من جاء بالسیئه … یعنی هرکس سیئه‌ای را بیاورد…
برای توضیح و تبیین اشاره‌ای به آن فرمایش امام خمینی «ره» راهگشاست
که فرمودند : ملاک حال فعلی افراد است…
شاید مقصود اصلی ایشان در مورد خواص جامعه بوده اما ظرافت و دقت در این بیان به‌قدری بالا است که ازلحاظ اخلاقی برای عموم جامعه نیز راهگشا و روشن‌گر است. این فرمایش امام سرشار از اشارات اخلاقی برای عموم جامعه است.
در این بیان این «حال فعلی افراد» را شاید بتوان با توضیح بالا تعریف کرد.
به این صورت که مراد از حال فعلی افراد این است که اشخاص حتی باوجود پیشینه‌های مثبت در جای‌جای زندگی خود آیا آن کارهای خیر که در گذشته انجام داده بودند را تا کجا با خود همراه دارند و آیا در توشه آخرت خود آن را حفظ کرده‌اند یا با اعمال ناشایست جدید کاری کرده‌اند
که به قول فرمایش قرآن کریم
«أُولَئِکَ الَّذِینَ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ … آل‌عمران/۲۲»
یعنی کارهای نیک گذشته را تباه کرده اند؟ آیا تأثیر اعمال و رفتارشان را با خودشان به همراه آورده‌اند یا اینکه فقط نامی از آن اقدامات را برای خود نگه‌داشته‌اند؟
دقت در این امر ما را به این مطلب رهنمون می‌کند که حال فعلی افراد رابطه عمیقی با عاقبت به خیری دارد.
زیرا لحظه آخر عمر انسان آخرین لحظه‌ای است که مصداق حال فعلی هر فرد است.
محمد اسلامی
انسان‌هایی که به آخرت اعتقاد دارند و در یک کلام مرگ را پایان و نابودی خود نمی‌دانند، همه در بیم و امید هستند و از عاقبت خویش بی‌خبرند. و ازجمله ارکان عاقبت به خیری همین بیم و امید است. چرا این حساس موجب می‌شود تا آخرین لحظه عمر نه از اعمال خود ناامید شوند و دست از اصلاح حال فعلی خویش بکشند و نه آن‌قدر امیدوار باشند که حال فعلی خود را رها کنند و خیالشان راحت باشد از عاقبت خود!
اینک می‌خواهیم با نظر به بعضی از آیات قرآن مواردی از موانع عاقبت به خیری را فهرست وار و گذرا اشاره کنیم.
گفتیم که عاقبت‌به‌خیر کسی است که کار نیک را با خود به عالم قبر بیاورد.
یکی از واژگان قرآنی که بیانگر یکی از موانع است واژه «حبوط» است.
حبوط درواقع این است که انسان نتواند کارهای نیک خود را با خود به آخرت ببرد.
مانند این است که انسان حساب بانکی‌اش را از پول پرکند برای روز مبادا. اما همین‌که روز مبادا رسید برود سراغ حساب و ببیند به خاطر تخلفات و فساد مالی حق برداشت پول ندارد. یا شاید بهتر است بگوییم پولی در حساب وجود ندارد.
برای اینکه بتوانیم کار نیک را با خود ببریم شرط مهمی را باید موردنظر قرار دهیم.
خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید:
اولئک الذین کفرو بایات ربهم و لقائه فحبطت اعمالهم فلا نقیم لهم یوم القیامه وزنا «کهف۱۰۵»
از این آیه استفاده می‌شود که انجام کار نیک به هراندازه هم که باشد الزاماً به معنای ایمان داشتن صاحب عمل نیست. زیرا ممکن است کسی در دل، ایمان واقعی نداشته باشد ولی در طول عمر خود، کارهایی را که ظاهرا خیر هستند انجام دهد.
چنین فردی حسابش را در روز مبادا خالی می‌یابد!
و به فرموده قرآن چیزی وجود ندارد که برایش در مقابل اعمال شر وزن کنند.
هیچ بنده‌ای از حبط عمل در امان نیست و همین امر انسان را تا لحظه مرگ در بیم نگاه می‌دارد.
اما دراین‌بین یک سؤال باقی می‌ماند. و آن این است که ما انسان‌های زیادی را می‌بینیم که در ابتدای عمر خود مؤمنانه رفتار می‌کردند. در وجودشان اثری از کفر و بی‌ایمانی به خدا نبود. ولی هر چه به آخر عمر خود نزدیک شدند تغییر کردند و اعمالشان سمت و سویی دیگر گرفت.
به‌راستی راز این تغییر چیست؟
در میان آیات قرآن واژه‌ای دیگر که مربوط به این امر است وجود دارد.
واژه «استدراج».
خداوند متعال می‌فرماید: والذین کذبو بایاتنا سنستدرجهم من حیث لایعلمون«اعراف۱۸۲»
استدراج یعنی تغییر تدریجی.
جوری که حتی خود شخص هم به‌راحتی متوجه آن نمی‌شود.
نمی‌فهمد که آرام‌آرام دارد از مسیر حق خارج می‌شود. و این نتیجه تکذیب آیات الهی است.
تکذیب آیات الهی الزاماً به معنی مخالفت علنی با خداوند نیست.
شاید نشانه‌ای از نشانه‌های خدا یا اولیاء الهی موردتکذیب واقع شوند.
اینجاست که انسان به‌تدریج مسیر حق را گم می‌کند و بصیرت خویش را زا دست می‌دهد.
حبط اعمال و استدراج از سنن الهی هستند که از موانع جدی عاقبت به خیری در آیات قرآن به شمار می‌روند.انسان برای عاقبت به خیری لازم است که هرلحظه مراقب افکار و اعمال و رفتار خود باشد که مبادا کفران نعمات و آیات خدا کرده باشیم و مبادا در اعتقادات یا در رفتار خدای‌ناکرده تکذیب آیات خدا کرده باشیم که زمینه‌های این موانع عاقبت به خیری را در زندگی خود ایجاد کنیم!
محمد اسلامی
منبع: پایگاه خبری آستان مقدس حضرت معصومه علیهاالسلام
مطالبی مربوط به عاقبت به خیری و موانع رسیدن به آن