بازارهای سنتی علاوه بر ارزش کارکردی، از نظر #معماری نیز همواره مورد توجه گردشگران هستند.
امروزه در کشورمان، بازارها در شکل سنتی خود همانند گذشته محلی برای عرضه انواع کالا و البته با قیمتی پایین تر از مراکز خرید مدرن و مغازه های لوکس هستند و این خود تقاضای خرید از بازارهای سنتی را نزد بسیاری از مردم به ویژه طبقات متوسط جامعه، افزایش می دهد. از این رو در شهرهای گوناگون کشورمان به ویژه تهران شاهد حضور گسترده شهروندان در بازارهای سنتی هستیم؛ مردمی که قریب به اتفاق آنان بی توجه به جلوه های زیبایی شناسی و معماری ساختمان بازار تنها در میان راسته ها و دالان های آن، سرگردان یافتن کالای مورد نظر خود هستند. این به آن خاطر است که دیگر بوی خوراک های سنتی در بازارها به مشام نمی رسد، چایخانه ها و قهوه خانه ها کارکرد گذشته خود را از دست داده اند و صنعتگران سنتی نیز دیگر در بازارها به چشم نمی خورند. طبیعی است که ارتباط مردم با فرهنگ سنتی بازار نیز به تدریج کمرنگ شده و بازار هیچ جذابیتی جز خرید برای عموم مردم نداشته باشد.
این در حالی است که بازارهای سنتی به دلیل اینکه در قالب مجموعه ای چون امامزاده، مدرسه، کاروانسرا، حمام و مسجد قرار دارند، علاوه بر ارزش کارکردی، از نظر معماری نیز دارای جایگاه قابل تاملی هستند و از این رو همواره مورد توجه گردشگران بوده و در تعریف بسته های سفرهای شهری از سوی دفاتر خدمات مسافرتی، بازدید از بازار سنتی یک شهر نیز به طور معمول گنجانده می شود. رویکرد چنین برنامه هایی در بیشتر موارد توجه به معماری بازار است، چراکه بازارهای سنتی در دوره کنونی از بیشتر عناصر فرهنگی مردم یک شهر خالی شده اند.
نقل این مطلب نقد بازارهای کنونی نیست، بلکه ضرورت آگاهی بخشی به مردمی است که زمان های زیادی را در بازار به سر می برند؛ از کسبه گرفته تا مشتریان، بدون آنکه کوچک ترین آگاهی نسبت به فضایی که در آن مستقر هستند، داشته باشند؛ افرادی که حتی اگر علاقه مند کسب این آگاهی نیز باشند، متولی برای دریافت این اطلاعات نمی یابند. این آگاهی بخشی جز با حضور راهنمایان گردشگری مستقر در بازار های سنتی میسر نخواهد شد. راهنمایانی مطلع و علاقه مند که بتوانند اطلاعات لازم را درباره معماری بازار و فضای موجود، تاریخ فرهنگی و اجتماعی آن، دکان های کهن و سایر عناصر وابسته به این مکان اقتصادی به مردم علاقه مند ارائه دهند. بهترین نحوه حضور این راهنمایان، جانمایی پایگاه های اطلاع رسانی در نقاط مختلف بازار برای استقرار راهنمایان آموزش دیده در این زمینه است.
رستوران های سنتی کوچک و کهنی که تقریبا در بیشتر بازارها دیده می شوند، چایخانه ها، دکان های کهنه، راسته هایی که از گذشته تاکنون به فروش یک کالای خاص اختصاص داشته اند، همه و همه مکان هایی مناسب برای استقرار راهنمایان گردشگری به شمار می روند. این اطلاع رسانی در رابطه با آیین های مناسبتی که از سوی بازاریان نیز هر ساله برگزار می شود، می تواند صورت گیرد. در مجموع باید یادآور شد، بازارهای سنتی خود به عنوان بخشی از ابنیه تاریخی که در رده میراث فرهنگی جای گرفته و در اکثر قریب به اتفاق شهرهای بزرگ کشور نمونه های شناخته شده و ارزشمند آن در سطح ملی و بعضا جهانی وجود دارد، از معدود ابنیه تاریخی هستند که کاربری خود را از زمان ساخت تاکنون حفظ کرده اند و به عنوانی میراثی با کاربری زنده تلقی می شوند. از این رو علاوه بر مرمت و بازسازی، نیازمند توجه بیشتر از منظر معرفی و اطلاع رسانی نیز هستند تا به این ترتیب فرهنگ مردمی بازار نیز برای نسل های امروزی که بازارگردی آنان به پاساژهای جدید و مدرن و کافه نشینی در آنها خلاصه شده، نیز معرفی شود.
