در چنین شرایطی آنچه بیش ازهمه اهمیت دارد گرایش مدیران ارشد به تجهیز سازمانها به فن آوری اطلاعات و چابک سازی آنها برای مبادلات فراملی و برونگرایی اقتصاد است. گمرک ایران هم در این راستا به عنوان مهمترین سازمان ذیمدخل در حوزه تجارت خارجی دو وظیفه همزمان و متضاد تسهیل و روان سازی تجارت و مبارزه مؤثر با تخلفات و قاچاق کالا جهت حمایت از تولیدات ملی را بعهده دارد و ارائه خدمات به فعالان اقتصادی نیازمند گذار از دوران سنتی به خدمات دولت الکترونیک است و فراهم کردن شرایطی که گمرک بتواند خدمات خود را به صورت برخط و شبانه روزی و در تمام ایام هفته به شهروندان ارائه کند.
این امر در سال‌های اخیر به طور جدی در دستور کار گمرک قرار گرفته است و مدیران هوشمند نیروهای خود را در راه تحقق چنین شرایطی بسیج کرده‌اند و درصدد برآمده‌اند که فرآیند و رویه های گمرکی را با کمک فناوری نوین ارتباطات و اطلاعات اصلاح کرده و از این طریق به شیوه کارآمدتری به ارائه خدمات به شهروندان بپردازند. در حقیقت، به کارگیری و گسترش دولت الکترونیک غالبا در جهت انجام تغییرات در فرآیندهای دولتی نظیر تمرکززدایی، بهبود کارایی و اثربخشی است.
از همین رو گمرک ایران در راستای وظایف حاکمیتی و تحقق سیاست های کلی نظام و با درک دقیق شرایط منطقه ای و فرامنطقه ای با مطالعه تطبیقی وضعیت گمرکات در کشور های پیشرفته، و استاندارد های سازمان جهانی گمرک از نیمه دوم سال 1392 استقرار نظام شفاف گمرک الکترونیک را با ایجاد سامانه جامع گمرکی و پنجره واحد تجارت فرامرزی را با تدوین برنامه راهبردی تجزیه و تحلیل داده ها ، را در رئوس اهداف خود قرار داد.
انتخاب سال٢٠١٧ میلادی با عنوان ' سال تجزیه و تحلیل داده ها' نیز بیانگر هدف گذاری و نیاز سنجی درست و به هنگام گمرک ایران جلوتر از مجامع بین الملی و سازمان جهانی گمرک بوده است.
در طول یک دهه گذشته و بدلیل تحریمها و محدودیتهای تجاری که به کشور تحمیل شده بود گمرک در شرایطی فعالیت می کرد که با استانداردهای جهانی فاصله بسیاری داشت و عملا بسیاری از کارکردهای ملی و فراملی گمرک دچار چالش شده بود.
تحریم های بانکی و عدم وجود ارتباط با شبکه تامین ارزی ، تحریم شبکه حمل و نقل دریایی و عدم تبادل اطلاعات اسناد حمل و بازرگانی و تغییر کارکرد بازرچه های مرزی به مبادی اصلی ورود کالا ، قسمت کوچکی از چالشهای پیش روی گمرک بود و با نگاهی گذرا به ماتریس اولویت بندی چالش های گمرک برای استقرار نظام گمرک الکترونیک و پنجره واحد، متوجه حجم عظیم و متورم نظام بازرگانی و عدم تناسب با زیرساخت های موجود در مقایسه با سایر کشورها میشویم.
در چنین شرایطی گمرک جمهوری اسلامی ایران با طراحی و تولید آخرین نسل فناوری های تجارت فرامرزی ، تبادل الکترونیک اطلاعات گمرکی با سراسر زنجیر تأمین را در برنامه خود قرار داد و پس از گذشت تنها سه سال از استقرار پروژه سامانه جامع گمرکی موفق به مکانیزاسیون کامل رویه های گمرکی در قالب سامانه جامع گمرکی و پنجره تجارت فرامرزی و گذار از مرحله سنتی و کاغذی به نظام گمرک الکترونیک منطبق با استاندارهای سازمان جهانی گمرک شد.
از مهمترین دستاوردهای سامانه جامع گمرکی ایجاد بستر ارتباطی امن جهت تعامل و تبادل اطلاعات بین وزارتخانه ها و سازمانهای همجوار داخلی و خارجی است همچنین افزایش چشمگیر در درآمد های گمرکی از دیگر دستاوردهای گمرک ایران از ابتدای راه اندازی سامانه جامع گمرک و پنجره واحد تجارت فرامرزی است.
.................................................................
*کارشناس اقتصادی
