همواره از جریمه‌های نقدی و غیر نقدی به عنوان عوامل بازدارنده مهم و تاثیرگذار در کاهش تخلفات رانندگی یاد می‌شود. البته این قضیه مختص کشور ما نبوده و اتفاقاً در کشورهای صنعتی سخت‌گیری‌ها حتی از ایران هم بیشتر است. در واقع مواردی مثل جریمه‌های نقدی بسیار سنگین، ارجاع به مراجع قضایی، توقیف اتومبیل، ابطال گواهینامه و حتی افزایش مبلغ بیمه، از عوامل اصلی پایبندی مردم کشورهای صنعتی به قوانین رانندگی هستند. پس تصور نکنید که در اروپا جریمه‌ای در کار نیست و خود مردم "از بس که با فرهنگند!" به قوانین احترام می‌گذارند. در نتیجه در ایران هم حذف و یا کاهش سخت‌گیری‌ها منطقی به نظر نمی‌رسد. اما با این وجود یک سری راهکار مکمل نیز وجود دارد که بوسیله آنها می‌شود بدون افزایش مبلغ جریمه تخلفات را کاهش داد. امروز قصد داریم با چند پیشنهاد خودروبانکی! به ریشه‌یابی برخی از تخلفات مورد علاقه ایرانی‌ها بپردازیم و روشی هم برای کاهش آنها پیشنهاد دهیم. پس لطفاً با خودروبانک همراه باشید.
1- فرهنگ رانندگی
همانطورکه در مقدمه اشاره شد آموزه‌های فرهنگی به تنهایی کافی نیستند و هیچ کشوری هم به این یک مورد اتکا نکرده است. اما بدون شک این روش می‌تواند به عنوان یک راهکار مکمل، در بهبود انضباط اجتماعی تاثیر گذار باشد. در حقیقت وقتی یک قانون (البته از نوع صحیح و کارشناسی شده) به شکل یک اعتقاد قلبی و ذهنی به مردم القا شود، هر فرد بدون احساس تحمیل و بدون نیاز به اهرم فشار، خود را موظف به رعایت آن خواهد دانست.
بگذارید یک مثال بزنیم. مثلاً ما ایرانی‌ها هرگز نانی که به زمین افتاده را زیر پا نمی‌گذاریم، اما لگد کردن یک قطعه "چیپس" برایمان کاملاً طبیعی و حتی لذت بخش است! خوب محض اطلاع، سیب زمینی هم مثل گندم نعمت خدا است و از قضا چیپس نعمت گران‌تر و خوشمزه‌تری هم هست! پس دلیل این رفتار متضاد ما چیست؟ اینجا همان بحث "فرهنگ" مطرح می‌شود. ما از کودکی شنیده بودیم که نان برکت خداست و باید به آن احترام گذاشت ولی کسی در مورد سیب زمینی چیزی به ما نگفته بود! همین مثال ساده نشان می‌دهد که یک تعلیم فرهنگی صحیح، بخصوص در سنین کودکی، می‌تواند تا چه میزان موثر باشد. مثلاً آموزش اینکه بوق زدن‌های بی‌مورد، درست مثل جیغ کشیدن و فحاشی کار زننده‌ای است و عدم رعایت حق تقدم به نوعی پایمال کردن حق‌الناس به حساب می‌آید، و مواردی از این دست می‌توانند در بهبود وضعیت فرهنگ رانندگی مفید واقع شوند. البته ناگفته نماند که در سال‌های اخیر گام‌های مثبتی در این خصوص بر داشته شده اما به نظر می‌رسد که آموزش و پرورش، رسانه‌ها و والدین می‌بایست این قضیه را جدی‌تر پیگیری نمایند.
2- راننده‌های کند رو را هم جریمه کنید!
از رانندگان دیوانه سرعت یا به قول پلیس "ماجراجو" که بگذریم، در بسیاری از موارد، سبقت‌های غیر مجاز یک مقصر ثانویه نیز دارند؛ و آن مقصر کسی نیست جز یک راننده کندرو! صحبتمان در مورد افراد به ظاهر با احتیاطی است که در لاین سرعت آهسته می‌خرامند و به هیچ کس هم راه نمی‌دهند. برخی از آنها تصور می‌کنند که این لاین مختص اتومبیل‌های گران قیمت (بدون در نظر گرفتن سرعت) می‌باشد و ماشین‌های ارزان‌تر حق سبقت گرفتن از آنها را ندارند! بعضی خانم‌ها نیز گمان می‌کنند که بوق و چراغ ماشین پشتی با هدف ایجاد مزاحمت صورت گرفته و به همین دلیل در راستای دفاع از حقوق زنان و برابری جنسیتی، از راه دادن پرهیز می‌نمایند! و در آخر هم برخی دیگر این مسیر را سریع‌ترین راه رسیدن به مقصد (حتی با کمترین سرعت ممکن!) می‌دانند. مجموع این عوامل باعث شده تا لاین سرعت اتوبان‌های ما، در بسیاری مواقع به شلوغ‌ترین و کندترین لاین مسیر تبدیل شود و در نتیجه بسیاری افراد به سبقت از سمت راست روی بیاورند. بدتر اینکه داستان رانندگان کندرو به اتوبان‌ها ختم نمی‌شود و این افراد، در جاده‌های دو طرفه نیز آمار سبقت‌های بی مورد را افزایش داده‌اند.
خوب پلیس و دوربین‌های ثبت سرعت هم که به جریمه رانندگان با تخلفات مشهودتر مشغولند و معمولاً کاری با این افراد ندارند. در نتیجه بسیاری از رانندگان حتی نمی‌دانند که عدم رعایت حداقل سرعت نیز یک تخلف به حساب می‌آید و می‌تواند خطر آفرین باشد. پس چه بسا برخورد سخت‌گیرانه‌تر با این تخلف به ظاهر ساده، آمار سبقت‌های غیر مجاز را کاهش دهد.
3- تابلوهای نا کارآمد
همه می‌دانیم که حرکت دنده عقب در جاده و اتوبان، جزو عجیب‌ترین و در عین حال خطرناک‌ترین تخلفات شایع در کشومان است! و خوب همه هم موافقیم که چون این تخلف جان و مال مردم را به خطر می‌اندازد، مستحق سخت گیرانه ترین جریمه‌ها می‌باشد. اما سوال خودروبانک این است که اصلاً چرا ما ایرانی‌ها اینقدر در مسیریابی مشکل داریم و مدام خروجی‌های مورد نظرمان را رد می‌کنیم؟! که حالا بخواهیم بعد از آن دنده عقب بگیریم یا نه! آیا ایرانی‌ها بصورت ژنتیکی در جهت یابی مشکل دارند؟ یا شاید هم کمبود و محل نصب غیر اصولی تابلوها درصد این اشتباه را افزایش داده است.
البته این صحبت ما، به هیچ عنوان حرکت خطرناک راننده خاطی را توجیه نمی‌کند و خودروبانک همچنان طرفدار برخورد شدید پلیس با این افراد است. اما با کارشناسی بهتر و بهبود وضعیت تابلوها می‌توان به کاهش این رفتار خطر آفرین یاری نمود؛ چرا که حتی بی‌فرهنگ‌ترین و متخلف‌ترین راننده‌ی جهان هم عمداً خروجی مورد نظر خود را رد نمی‌کند تا بعد با حرکت دنده عقب به آن باز گردد!
گذشته از این مورد، بهبود وضعیت تابلوها، توقف‌های ناشی از پرسیدن آدرس، ترافیک و اتلاف زمان را نیز کاهش خواهد داد.
4- کجا پارک کنیم؟
یکی دیگر از تخلفات شایع در ایران، مسئله پارک و توقف‌های غیر مجاز است. البته در بسیاری موارد، راننده محترم آنقدر از خودش متشکر است که حاضر نمی‌شود اتومبیل را آن طرف‌تر گذاشته و اندکی پیاده روی کند! اما در برخی موارد هم فرد چاره‌ای جز پارک در محل غیر مجاز نمی‌بیند، چرا که واحدهای تجاری، تفریحی، درمانی و ... ما اکثراً فاقد جای پارک کافی برای وسائل نقلیه مراجعین می‌باشند. حتی گاهی رانندگان حاضرند مبلغ زیادی را برای یک ساعت توقف بپردازند اما باز هم جایی برای ایستادن وجود ندارد. پس با افزایش پارکینگ‌های عمومی و اعمال فشار بیشتر به سازندگان واحدهای تجاری (و امثالهم) برای ساخت پارکینگ مراجعین، می‌توان به کاهش این تخلف ترافیک‌زا کمک نمود.
5- افزایش پیست‌های اتومبیل رانی و تخلیه صحیح انرژی جوانان
این تیتر به قدری واضح است که نیازی به توضیح اضافه نخواهد داشت. اما خیلی کوتاه اشاره کنیم که سرکوب انرژی یک جوان، آن هم از نوع عشق ماشینش کار بسیار سختی است! البته افزایش مبلغ جرائم، اضافه شدن دوربین‌ها، گشت محسوس و نامحسوس و اعمال نمره منفی گواهینامه تاثیر بسیار زیادی در کاهش تخلفات سرعت و حرکات مارپیچ داشته‌اند اما اگر امکان استفاده از پیست استاندارد اتومبیلرانی برای مردم عادی تسهیل گردد، بخشی از انرژی جوانان در مسیر صحیح و کم خطر تخلیه خواهد شد و خسارت‌های اجتماعی کاهش خواهد یافت.
6- بهبود وضعیت آموزش رانندگی
البته این مورد بیشتر در جهت کاهش خسارات جانی و مالی کاربرد خواهد داشت تا کاهش تخلفات روزمره و عادی. اما با توجه به اینکه هدف اصلی کاهش تخلفات نیز کاهش همین خسارت هاست، تصمیم گرفتیم به این مورد هم اشاره کنیم. متاسفانه آموزش رانندگی در کشور ما بیشتر به تعلیم نیم کلاچ و پارک دوبل می‌پردازد و به سایر مهارت‌ها اهمیت چندانی نمی‌دهد! شخصاً افراد زیادی را می‌شناسم که پس از دریافت گواهینامه فقط پارک کردن را بلد بوده‌اند و سایر مهارت‌هایشان به روش آزمون و خطا در خیابان‌های شهر بدست آمده؛ خوب این روش هم خیلی خطرناک است و هم روی اعصاب سایرین! احتمالاً به همین دلیل است که سوال "چه کسی به تو گواهینامه داده؟!" یکی از پرکاربردترین سوالات ایرانیان می‌باشد! لذا با آموزش بهتر و سخت‌گیری بیشتر در هنگام ارائه گواهینامه رانندگی، می‌توان در کاهش خطرات ناشی از عدم توانایی و آگاهی راننده گام مثبتی برداشت.
البته این 6 مورد تنها بخشی از مواردی است که می‌بایست مورد کارشناسی موشکافانه‌تر قرار گیرند و ریشه‌یابی سایر موارد را به مسئولان محترم می‌سپاریم. یکی از مزایای مهم بهبود این نقاط ضعف، افزایش رضایت اجتماعی و کوتاه شدن زبان متخلفین است. به عنوان مثال وقتی پارکینگ عمومی مهیا باشد اما راننده همچنان در مکان ممنوعه پارک کند، پلیس خیلی راحت‌تر و شدیدتر با او برخورد خواهد نمود. در واقع در چنین شرایطی فرد خاطی نه بهانه‌ای برای توجیه و دفاع از خود دارد و نه احساس بی‌عدالتی خواهد کرد.
خودروبانک امیدوار است که در آینده نه چندان دور ما هم مثل کشور آلمان، علیرغم افزایش سرعت اتومبیل ها، کاهش تصادفات را تجربه نمائیم تا به جای درس عبرت(!)، به الگوی سایر کشورها بدل شویم. به امید آن روز.
