همه ما میدانیم سلامت جسمی و روانی تا حد زیادی به خوابیدن کافی بستگی دارد. بر اساس تحقیقات بنیاد ملی خواب در ایالات متحده آمریکا، یک انسان بالغ به ۷ تا ۸ ساعت خواب شبانه احتیاج دارد. اما آیا میدانستید علاوه بر خواب کافی، طرز خوابیدن نیز در افزایش کیفیت خواب و بهبود سلامت بدن مؤثر است؟
در ادامه این مقاله با ما همراه باشید تا در مورد فواید و معایب وضعیتهای مختلف خوابیدن بیشتر بدانیم: خوابیدن به پشتخوابیدن به پشت موجب میشود سر، گردن و ستون فقرات هم تراز شده و در وضعیت خنثی قرار بگیرند. این طرز خوابیدن مانع وارد آمدن فشار یا انحنای اضافه به پشت میشود. خوابیدن به شکل ستاره دریایی (خوابیدن به پشت، دستها بالا) نیز برای پشت مفید است و از چروک و جوش صورت جلوگیری میکند.
به گفته دکتر دِکونتی جیمه (Decontee Jimmeh) متخصص مغز و اعصاب، خوابیدن به پشت از احتمال برگشت اسید معده به مری میکاهد. وقتی به پشت می خوابید، سر بالاتر از بدن و معده پایین تر از مری قرار گرفته و احتمال حرکت مواد هضم شده به سمت بالا کمتر است.
اما خوابیدن به پشت شاید در بعضی افراد موجب خروپف شود. علاوه بر این، در خوابیدن به شکل ستاره دریایی چون دست ها بالای سر قرار میگیرند، به اعصاب کتف فشار وارد شده و ممکن است ایجاد درد کند.
خوابیدن روی شکمخوابیدن روی شکم هرگز توصیه نمیشود، چرا که انحنای طبیعی ستون فقرات را به هم ریخته و قوس بیش از حد ایجاد میکند. در نتیجه این تأثیر، فشار وارد آمده بر مفاصل و ماهیچه ها افزایش یافته و موجب بروز احساس درد، بی حسی یا سوزش خواهد شد. این طرز خوابیدن به دلیل باز نگه داشتن قسمت های بالایی مجاری تنفسی از خروپف جلوگیری میکند. اما وقتی روی شکم می خوابید، چون سر به مدت طولانی یک وَری قرار میگیرد، خیلی زود احساس درد خواهید کرد. این طرز خوابیدن به ویژه برای افراد مبتلا به درد گردن و پشت مناسب نیست.
خوابیدن به پهلوهاخوابیدن به هر یک از پهلوها تأثیرات خاص خودش را دارد، اما از معایب کلی این طرز خوابیدن میتوان به چروکیدگی پوست و افتادگی سینه ها اشاره کرد. خوابیدن به پهلوی راست ممکن است موجب تشدید سوزش معده شود. این در حالی است که خوابیدن به پهلوی چپ اگرچه از شدت سوزش معده می کاهد، موجب فشار آمدن به اندام های داخلی بدن مانند کبد، ریه ها و معده میشود.
با این حال، به خانم های باردار توصیه شده است که برای گردش خون بهتر به پهلوی چپ شان بخوابند. به توصیه ویویان آیزناِشتات (Vivian Eisenstadt) که یک فیزیوتراپیست است، وقتی به پهلوی چپ می خوابید، برای زیر سرتان از بالش های اِرگونومیک با ضخامت کافی استفاده کنید تا سر و گردن در وضعیت مناسب قرار بگیرند، یک بالش کوچک هم زیر کمرتان بگذارید تا معده به سمت پایین قوس برندارد و یک بالش دیگر نیز بین دو پا قرار دهید.
فواید خوابیدن به پهلوی چپدر مورد خوابیدن به پهلوی چپ به طور خاص در آموزه های طب باستانی هندوستان موسوم به آیوروِدا (Ayurveda) صحبت شده است. در ادامه، به طور خلاصه به بررسی فوایدی می پردازیم که بر اساس این طب هزاران ساله در نتیجه خوابیدن به پهلوی چپ حاصل خواهند شد. پیش از مرور این موارد لازم به ذکر است که آنچه طب آیورودا در مورد خوابیدن به پهلوی چپ ذکر میکند، ممکن است در قسمت هایی با آموزه های طب سنتی ما و نتایج برخی پژوهش های علمی پیرامون تأثیرات وضعیت های مختلف خوابیدن مغایرت داشته باشد، بنابراین باید تاکید کنیم که برای بهینه ترین وضعیت خوابیدن بهتر است با پزشک خود مشورت کنید و صرفا به این مقاله اکتفا نکنید. اما فواید خوابیدن به پهلوی چپ از نظر طب آیورودا چیست؟
۱- تقویت عملکرد دستگاه لنفاویبر اساس طب آیورودا، چون سمت چپ بدن سمت غالب غدد لنفاوی است، خوابیدن به پهلوی چپ موجب تصفیه بهتر سموم، مایع لنف و مواد زائد از طریق مجرای صدری و گره های لنفی خواهد شد. این در حالی است که گفته میشود خوابیدن به پهلوی راست از عملکرد دستگاه لنفاوی می کاهد. وقتی دستگاه لنفاوی نتواند کارآمد عمل کند، در تصفیه سموم و حرکت مایع لنف در بدن اختلال ایجاد شده و زمینه بروز بیماری های مهلک به دلیل تجمع سموم افزایش می یابد. عده ای از دانشمندان غربی معتقدند خوابیدن به پهلوی چپ به دفع مواد زائد از مغز نیز کمک میکند.
۲- تسهیل فرآیندهای گوارشیخوابیدن به پهلوی چپ به دلیل جاذبه زمین در تسهیل فرآیندهای گوارشی مؤثر است. خوابیدن به پهلوی چپ موجب میشود محتویات روده بزرگ راحت تر حرکت کند تا در اجابت مزاج دچار مشکل نشوید. همچنین، چون معده و پانکراس در سمت چپ بدن واقع شده اند، این اندام ها وقتی به پهلوی چپ می خوابید در طول خواب نیز در وضعیت طبیعی خود قرار خواهند داشت . این امر خود موجب تداوم ترشح آنزیم های پانکراسی و دیگر فرآیندهای گوارشی میشود.
۳- مناسب برای زنان بارداردر طب آیورودا به ویژه به زنان باردار توصیه شده است که به پهلوی چپ بخوابند تا گردش خون بهتری در ناحیه قلب داشته باشند. ناگفته نماند که تأثیر خوابیدن به پهلوی چپ روی عملکرد قلب در افراد غیرباردار محل مناقشه است. این طرز خوابیدن علاوه بر اینکه از فشار وارد آمده بر کمر می کاهد، موجب خواهد شد که رحم به کبد فشار وارد نکند و در نتیجه، جریان خون به رحم، کلیه ها و جنین افزایش یابد. با این حال زنان باردار حتما باید در این باره با پزشک خود مشورت کنند.
۴- کاهش سوزش معدهنتایج یک پژوهش علمی نشان داده است که خوابیدن به پهلوی چپ موجب کاهش علائم ریفلاکس معده میشود، چرا که معده در سمت چپ بدن واقع شده است. در این پژوهش مشاهده شد که علائم رفلاکس معده در اثر خوابیدن به پهلوی راست تشدید میشوند. با توجه به اینکه تأثیر گفته شده در کاهش سوزش معده تقریبا سریع اتفاق می افتد، چنانچه از آن دسته افرادی هستید که بعد از صرف غذا دچار این حالت میشوید، میتوانید ۱۰ دقیقه به پهلوی چپ دراز بکشید تا از شدت سوزش کاسته شود.
۵- تسکین درد کمراین طب سنتی به افرادی که از درد مداوم در ناحیه کمر رنج میبرند، توصیه کرده است که به پهلوی چپ بخوابند. این طرز خوابیدن از فشار وارد آمده بر ستون فقرات می کاهد و در نتیجه، فرد احساس راحتی بیشتری میکند و خواب شبانه باکیفیتتری خواهد داشت.