عوارض داروی ضد روان پریشی ریسپریدون

با دلگرم همراه باشید...

ریسپریدون (Risperidone) یک داروی ضدجنون آتیپیک است که اداره مواد غذائی و داروئی ایالات متحده آمریکا در سال ۱۹۹۳ سودمندی آن را برای درمان اسکیزوفرنی، در سال ۲۰۰۳ برای درمان کوتاه مدت علائم شیدایی و ترکیبی افسردگی-شیدایی در اختلال دو قطبی و در سال ۲۰۰۶ برای درمان بی‌قراری مبتلایان به اوتیسم تأیید کرد. ریسپریدون همچون دیگر ضدجنون‌های آتیپیک برای درمان اختلالات اضطرابی از جمله اختلال وسواسی جبری، افسردگی شدید مقاوم به درمان، اختلال توره، تحریک‌پذیری شدید مبتلایان به اوتیسم و اختلالات مربوط به خوردن استفاده می‌شود.

ریسپریدون یک داروی ضدجنون آتیپیک است که اداره مواد غذائی و داروئی ایالات متحده آمریکا در سال ۱۹۹۳ سودمندی آن را برای درمان اسکیزوفرنی، در سال ۲۰۰۳ برای درمان کوتاه مدت علائم شیدایی و ترکیبی افسردگی-شیدایی در اختلال دو قطبی و در سال ۲۰۰۶ برای درمان بی‌قراری مبتلایان به اوتیسم تأیید کرد. ریسپریدون همچون دیگر ضدجنون‌های آتیپیک برای درمان اختلالات اضطرابی از جمله اختلال وسواسی جبری، افسردگی شدید مقاوم به درمان، اختلال توره، تحریک‌پذیری شدید مبتلایان به اوتیسم و اختلالات مربوط به خوردن استفاده می‌شود.

مکانیسم اثر

جذب: بعد از مصرف خوراكی به طور كامل جذب می‌ شود. فراهمی زیستی مطلق دارو 70% است. غذا روی جذب دارو تأثیری ندارد. بعد از تجویز عضلانی به آهستگی جذب شده؛ اثر آن بعد از 3 هفته شروع شده و 7 هفته دوام دارد.

پخش: میزان اتصال به پروتئینهای پلاسما 90% برای دارو و 77% برای متابولیت‌های اصلی فعال دارو می‌ باشد.

متابولیسم: دارو به طور گسترده در كبد به 9- هیدروكسی ریسپریدون تبدیل می‌ شود.

دفع: از طریق كلیه دفع شده در نارسایی كلیوی كلیرانس دارو كاهش می‌ یابد.

راهنمایی‌های کلی

ریسپریدون برای درمان اختلالات ناشی از زوال عقل (دمانس) تجویز نمی‌شود. ریسپریدون ممکن است باعث ایجاد سکته قلبی، مرگ ناگهانی و ذات الریه در سالمندان مبتلا به دمانس بشود. در صورت داشتن حساسیت به ریسپریدون هرگز این دارو را مصرف نکنید.

در صورت داشتن هریک از موارد زیر حتماً پزشک معالجتان را در جریان بگذارید: بیماری‌های کبدی و کلیوی، ناراحتی‌های قلبی، فشار خون بالا، مشکلات مربوط به ضربان قلب سابقه ایست و سکته‌های قلبی، سابقه سرطان سینه، تشنج و صرع، دیابت (قند خون) (ریسپریدون ممکن است قند خون را افزایش دهد)، سابقه داشتن افکار خودکشی، بیماری پارکینسون و مشکلات بلعی (قورت دادن)

موارد و مقدار مصرف

الف) درمان كوتاه مدت (6 تا 8 هفته) اسكیزوفرنی.

بزرگسالان: یك میلی گرم دوبار در روز از راه خوراكی؛ در روز دوم و سوم، یك میلی گرم دوبار در روز دوز را افزایش داده تا به 3 میلی گرم دوبار در روز برسد؛ یا یك میلی گرم در روز اول تجویز شده ، دوز را به دو میلی گرم یك بار در روز در روز دوم و 4 میلی گرم یك بار در روز در روز سوم افزایش دهید. قبل از هرگونه تعدیل دوز بیشتر یك هفته صبر كنید. تنظیم دوز به میزان 1 تا 2 میلی گرم صورت گیرد. دوزهای بالاتر از 6 میلی گرم تأثیر بیشتری نداشته و عوارض اكستراپیرامیدال بیشتری ایجاد می‌ كند. دوزهای تا 8 میلی گرم در روز مؤثر و ایمن است. ایمنی دوزهای بالاتر از 16 میلی گرم اثبات نشده است.

ب) درمان كوتاه مدت (12 هفته) اسكیزوفرنی.

بزرگسالان: قبل از تجویز دارو به صورت عضلانی، از تحمل خوراكی دارو توسط بیمار مطمئن شوید. دارو به صورت 25 میلی گرم عضلانی عمیق در عضله گلوتئال هر 3 هفته تجویز كنید. دارو را می‌ توان در عضلات سرینی نیز تجویز كرد. تنظیم دوز در فواصل 4 هفته‌ای صورت گیرد. حداكثر مقدار مصرف 50 میلی گرم هر دو هفته می‌ باشد. داروی خوراكی برای 3 هفته تا بعد از تجویز اولین دوز عضلانی ادامه داده و سپس قطع كنید.

پ) جلوگیری از عود اسكیزوفرنی در مصارف طولانی مدت (یك تا دو سال)

بزرگسالان: ابتدا یك میلی گرم خوراكی در روز اول تجویز شود. سپس به دو میلی گرم در روز دوم و 4 میلی گرم در روز سوم افزایش یابد. محدوده دوز دارو بین 2 تا 8 میلی گرم روزانه می‌ باشد.

ت) درمان فاز حاد مانیا یا اختلالات mixed در بیماران دوقطبی تیپ یك به صورت مونوتراپی یا همراه با لیتیم یا والپروات برای دوره‌های كوتاه مدت (3 هفته).

بزرگسالان: 2 تا 3 میلی گرم خوراكی روزانه (یك بار در روز) تجویز شود. تنظیم دوز به صورت یك میلی گرم روزانه صورت گیرد. محدوده دوز دارو بین یك تا 6 میلی گرم روزانه می‌ باشد.
تنظیم دوز: در بیماران مسن یا ناتوان، دچار افت فشار خون و بیماران با نارسایی شدید كبدی یا كلیوی دارو را با 0.5 میلی گرم خوراكی دوبار در روز شروع كنید. سپس به صورت 0.5 میلی گرم دوبار در روز افزایش دهید. بیشتر از 1.5 میلی گرم دوبار در روز هفتگی افزایش ندهید. زمانی كه بیمار برای مدت 2 تا 3 روز در دوز مناسب دوبار در روز بود سپس به صورت یك بار در روز دارو را تجویز كنید.

ث) بی قراری ناشی از اوتیسم.

نوجوانان و كودكان بزرگتر از 5 سال با وزن حداقل 20 كیلوگرم : ابتدا 0.5 میلی گرم روزانه یا دوبار در روز تجویز شود. بعد از 4 روز دوز را به یك میلی گرم افزایش دهید. افزایش دوزهای اضافی به صورت 0.5 میلی گرم هر دو هفته صورت گیرد.
كودكان بزرگتر از 5 سال با وزن كمتر از 20 كیلوگرم : ابتدا 0.25 میلی گرم روزانه یا دوبار در روز تجویز شود. بعد از 4 روز دوز را به 0.5 میلی گرم افزایش دهید. افزایش دوزهای اضافی به صورت 0.25 میلی گرم هر دو هفته صورت گیرد. در كودكان با وزن كمتر از 15 كیلوگرم دوز را با احتیاط افزایش دهید.
مكانیسم اثر
اثر آنتی سایكوتیك: دارو با بلوك گیرنده‌های دوپامینی تیپ 2 و سروتونینی تیپ 2 اثر آنتی سایكوتیك دارد. بلوك دیگر گیرنده ‌ها ممكن است مسؤول دیگر اثرات دارو باشد.

اگر مبتلا به هیپرگلیسمی (قند خون بالا) هستید از مصرف این دارو اجتناب کنید و نسبت به نشانه‌های هیپرگلیسمی هوشیار باشید. این نشانه‌ها شامل افزایش تشنگی و تکرر ادرار، گرسنگی مفرط و ضعف می‌باشد. اگر مبتلا به دیابت هستید به صورت منظم و دائمی سطح قند خونتان را کنترل کنید. قرص‌های ریسپریدون حاوی مقادیری از فنیل آلانین می‌باشند. اگر مبتلا به بیماری فنیل کتونوریا (PKU) هستید این مسئله را به پزشک معالجتان اطلاع دهید.

این دارو جزء گروه C می‌باشد و ممکن است برای جنین مضر باشد. در صورت حاملگی یا تصمیم برای باردار شدن پزشک معالجتان را آگاه سازید. مشخص نیست که این دارو وارد جریان شیر مادر می‌شود یا خیر و برای کودک شیرخوار مضر است یا نه. در صورتی که کودک از شیر خودتان تغذیه می‌کند بدون مشورت با پزشک این دارو را مصرف نکنید. بدون توصیه پزشک این دارو را به کودکان ندهید.

راهنمای مصرف

این دارو را طبق دستور پزشکتان مصرف نمایید. از مصرف دارو بیش از میزان تجویز شده یا در مدت زمانی طولانی تر خودداری نمایید. این دارو را می‌توان همراه با وعده‌های غذایی یا بدون وعده‌های غذایی مصرف نمود. برای مصرف قرص‌های ریسپریدون (Risperdal M-Tab) نکات زیر را مد نظر داشته باشید: تا هنگام مصرف قرص آن را از پوشش حفاظتی خارج نکنید. مراقب باشید در هنگام خارج نمودن قرص از پوشش قرص دچار آسیب و شکستگی نشود.

از بلعیدن کامل قرص خودداری کنید و اجازه دهید قرص کاملاً حل شود. از جویدن قرص اجتناب کنید. برای اخذ بهترین تاثیرات درمانی دارو را طبق برنامه زمانی منظم استفاده کنید. از مخلوط نمودن نوع مایع دارو با چای یا نوشابه خودداری کنید. برای بهبود نشانه‌های بیماری حداقل چند هفته باید به مصرف دارو ادامه دهید وبرای کسب نتایج درمانی مطلوب دارو را طبق دستور پزشک معالجتان مصرف کنید. اگر بعد از گذشت چند هفته بهبود نیافتید با پزشکتان مشورت کنید. دارو را در دمای معمولی اتاق دور از رطوبت، نور و دما نگهداری نمایید. دارو را در مکانی قرار ندهید که دچار یخ زدگی شود.

فراموش کردن دوز مصرفی

به محض یادآوری دوز فراموش شده را مصرف کنید. اگر نزدیک به زمان مصرف نوبت بعدی دارو هستید دوز فراموش شده را مصرف نکنید و طبق برنامه مصرفتان نوبت بعدی را مصرف نمایید. برای جبران دوز فراموش شده مقدار بیشتری دارو مصرف نکنید.

مسمومیت با دوزهای بیش از اندازه

خواب آلودگی، افزایش میزان ضربان قلب، احساس سبکی در سر، ضعف و بی قراری در عضلات حرکتی چشم‌ها، آرواره، گردن و دهان از نشانه‌های مصرف دوزهای بیش از اندازه هستند.

تداخل دارویی

دارو باعث افزایش سطح گلوكز خون و پرولاكتین می‌ شود. میزان هموگلوبین و هماتوكریت كاهش می‌ یابد.

عوارض جانبی

نشانه‌های حساسیت دارویی عبارتند از: کهیر، مشکلات تنفسی، ورم صورت، لبها، زبان و گلو.

مهمترین عوارض جانبی این دارو عبارتند از: تب، سفت شدن عضلات، گیجی، تعریق، ضربان قلب سریع یا غیرمعمول بی قراری و تنش در عضلات حرکتی چشم‌ها، زبان، آرواره و گردن لرزش مشکلات بلعی احساس سبکی در سر عوارض خفیف تر این دارو عبارتند از: خواب آلودگی وبیقراری خفیف، لرزش خوابیدن و رویا دیدن بیش از حد معمول تاری دید سردرد و سرگیجه اضافه وزن مشکلات ادراری تهوع، خشکی دهان و یبوست کاهش میل جنسی و مشکلات ارگاسمی.

 گردآوری شده ی مجله اینترنتی دلگرم

مرجان امینی