رضا غبیشاوی – 19 – 5 -1401
به مناسبت روز خبرنگار، جملگی مسوولان ریز و درشت دست به قلم شده و پیام های رنگارنگی به این سالروز نوشته و منتشر کردند. این پیام ها کشکولی شامل همه چیز است از جملات کلیشه ای و تکراری تا تذکر به خبرنگاران که چه چیز بنویسند و ننویسند و چه چیزی خبر است و خبر نیست. از تعیین طول و عرض دایره کار خبرنگاری تا اعلام اولویت های خبرنویسی.
به نظرمی رسد مسوولان محترم روز خبرنگار را با روز آموزش خبر و خبرنویسی اشتباه گرفته اند نکته اینکه بسیاری از این متن ها بیش از آنکه پیام تبریک روزخبرنگار باشند نشانه ناتوانی در نوشتن یک متن ساده به زبان فارسی است.
حالا که مسوولان گرانقدر به خود زحمت داده اند و به مناسبت 17 مرداد سالقتل خبرنگار ایرانی محمود صارمی و روز خبرنگار، پیام نوشته اند؛ متن زیر هم در پاسخ به آنان ارائه می شود؛ باشد تا رستگار شویم.
1- اگر به عنوان مقام مسوول، در حد و اندازه مسوولیتی که در آن هستیم نیستیم بهتر است به سرعت از سمت خود کناره گیری کنیم وبه سمتی برویم که متناسب باماست یعنی مناسب تحصیلات، تجربه، دانش، معلومات، نگاه و جهان بینی ماست.
2- به عنوان مقام مسوول، به هیچ عنوان دروغ نگوییم چون دیر یا زود، واقعیت مشخص می شود و اعتبار و جایگاه فردی و سازمانی ما قربانی می شود.
3- بدانیم به عنوان مقام مسوول، حق مطلق نیستیم ما تنها یک طرف ماجرا هستیم و لاغیر. مقام مسوول، مقدس نیست هر چند برخی کارمندان تلاش کنند با تعریف و تمجید و چاپلوسی، او را به چنین جایگاهی برسانند. در هر ماجرا، طرف های مختلفی وجود دارند که تنها یک طرف، مقام مسوول است.
4-خبرنگار، کارمند مقام مسوول نیست و موظف به انجام آنچه می گوید نیست و مقام مسوول هم حق دستور دادن به او را ندارد.
5- آنچه مقام مسوول می گوید یا انجام می دهد لزوما همیشه صحیح نیست و احتمال اشتباه بودن آن وجود دارد. آنچه که مقام مسوول می گوید لزوما عین واقعیت نیست. ممکن است رفتار و گفتار و تصمیمات مقام مسوول، نتایج مثبت یا منفی داشته باشد. در نتیجه رسانه و خبرنگار و روزنامه نگار، مسوولیت بررسی و راستی آزمایی رفتار و گفتار و تصمیم مقام مسوول را دارد.
6- خبرنگار، روزنامه نگار و رسانه، ابزار تبلیغات و روابط عمومی مقام مسوول نیستند. پس چنین انتظاری هم نباید از آنها نداشته باشد. کار آنان، نقد مقام مسوول است.
7- به عنوان مقام مسوول، از تلاش برای ایجاد و تقویت شبه خبرنگاران و شبه رسانه ها خودداری کنیم چون بی نتیجه است. این "شبه" ها نمی توانند جای واقعی ها را بگیرند و فقط مسوولان را به خطا می اندازند و جامعه را دچار مشکل می کنند.
8- به عنوان مقام مسوول از نقد و بررسی عملکرد و سخنان خود توسط خبرنگاران و روزنامه نگاران و رسانه ها نهراسیم بلکه استقبال کنیم.
9- به عنوان مقام مسوول، مصداق و عین دولت یا حکومت نیستیم. یک مسوول، یک کارمند دولت یا حکومت است برای ارائه خدمات به شهروندان. نقد یک مسوول، به معنی نقد دولت یا حکومت نیست. زیرسوال بردن یک مسوول به معنی زیرسوال بردن دولت و حکومت نیست. جایگاه دولت، ارائه خدمات به مردم است و رسانه و روزنامه نگار، به نمایندگی از مردم مسوول نقد مسوولان و اطلاع رسانی به مردم است. جایگاه خادم بالاتر از مخدوم نیست.
10- از پنهان سازی خبرها واتفاقات به ویژه خبرهای منفی در حوزه کاری خود خودداری کنیم چون بی فایده است و خبرنگاران و مردم دیر یا زود متوجه آن می شوند.
11- به عنوان یک مقام مسوول، صحیح و دقیق سخن بگوییم تا بعدا مجبور به تصحیح وتغییر متن منتشر شده از خود نشویم. اگر نیاز به تصحیح شد از اتهام زنی به خبرنگاران و رسانه ها خودداری کنیم و به تصحیح و تغییر بپردازیم. اگر خبری را نادرست گفتیم به سرعت تصحیح کنیم.
12- رسانه ها قدرت جادویی و سحرآمیز ندارند که بتوانند خرابکاری احتمالی یک مقام مسوول را پبوشانند و تبدیل به عملکرد مشعع کنند. رسانه وظیفه دارد واقعیت ها را بیان کند چه مثبت چه منفی. به رسانه و کارکرد رسانه، نگاه واقع بینانه داشته باشیم.
13- به عنوان یک مقام مسوول، به روابط عمومی خود اختیارات کامل و کافی برای اطلاع رسانی و انتشار اخبار مثبت و منفی بدهیم. روابط عمومی، واحد تبلیغات سازمان نیست بلکه محل اطلاع رسانی سازمان است. هم مخاطبان و رسانه نیازمند اطلاعات صحیح و دقیق (مثبت یا منفی) هستند. خودداری روابط عمومی سازمان از اطلاع رسانی سریع واکتفا به واکنش و جوابیه، نه تنها زمینه را برای انتشار خبر جعلی، شایعه و خبرهای نادرست و غیردقیق فراهم می کند بلکه سازمان را در جایگاه بازنده اطلاع رسانی قرار می دهد و از اعتبار سازمان و اعتماد مردم به آن می کاهد.
14- به عنوان یک مقام مسوول، از شکایت از خبرنگاران خودداری کنیم حتی اگر دادگاه به سود ما حکم دهد و کار خبرنگار واقعا نادرست باشد بازهم این روند، به ضررمقام مسوول خواهد بود. به ارائه توضیح و جوابیه و انتشار آن اکتفا کنیم.
15- از زندانی کردن خبرنگاران و روزنامه نگاران خودداری کنیم.
16- در صورت تماس خبرنگاران برای کسب واکنش و توضیح، به عنوان یک مقام مسوول، بهتر است همکاری کنیم و توضیح دهیم.
17- به عنوان مقام مسوول، به حق اشتباه خبرنگاران احترام بگذاریم. این بخشی از کار خبری و خبرنگاران است. اگر در فعالیت خبری و اطلاع رسانی اشتباه رخ دهد عذرخواهی آنها را قبول کنیم.
18- از تلاش برای تعطیلی رسانه ها خودداری کنیم و مانعی در مسیر فعالیت آزاد و حرفه ای آنان نشویم.
19 – برای تقویت رسانه ها و خبرنگاران، کمک کنیم
کانال عصر ایران در تلگرام
