تلقیح درون رحمی یا تلقیح آزمایشگاهی اسپرم که با نام آی.یو.آی معرفی می شود، یکی از روش های کمک باروری (ART) برای درمان ناباروری در زوجین است. در این روش اسپرم جمع آوری شده را حوالی زمان تخمک گذاری مستقیم وارد رحم زن می کنند. در روش های قدیمی تر تلقیح درون رحمی، اسپرم را درون واژن رها می کردند؛ گرچه این شیوه آسان تر بود ولی به اندازه شیوه های کنونی موفقیت آمیز نبود. در صورتی که اسپرم به سمت لوله فالوپ شنا کند و تخمک آزاد شده را بارور کند و بارداری رخ دهد، روش موفق عمل کرده است. با توجه به علل ناباروری، تلقیح درون رحمی می تواند با چرخه قاعدگی طبیعی زن هماهنگ شود یا با داروهای بارور سازی آن را هماهنگ کرد.
66122847
دلایل استفاده از روش تلقیح درون رحمی (IUI)
توانایی یک زوج برای باردار شدن به عوامل مختلفی بستگی دارد. تلقیح درون رحمی اغلب در زوج هایی که یک یا چند شرط زیر را دارند، استفاده می شود:
اسپرم اهدایی. برای زنانی که نیاز به اسپرم اهدایی برای باردار شدن دارند، تلقیح درون رحمی اغلب استفاده می شود. نمونه های اسپرم اهدایی منجمد، از آزمایشگاه های معتبر تهیه شده و قبل از انجام روش آی.یو.آی از حالت انجماد خارج می شوند.
ناباروری با علت نامشخص. تلقیح درون رحمی به عنوان اولین درمان برای ناباروری هایی که دلیل مشخصی ندارند، همراه با داروهای تحریک کننده تخمک گذاری استفاده می شود.
ناباروری مرتبط با اندومتریوز. مانند ناباروری بدون علت، ترکیب دارو برای تهیه بهترین تخمک و روش آی.یو.آی به عنوان اولین درمان برای این مورد استفاده می شوند.
ناباروری به دلیل عامل خفیف مردانه. آنالیز منی مرد یکی از اولین قدم ها در ارزیابی پزشکی ناباروری است که ممکن است غلظت کمتر از حد میانگین اسپرم، تحرک ضعیف، یا ناهنجاری در اندازه اسپرم و شکل آن (مورفولوژی) را نشان دهد. با استفاده از روش تلقیح درون رحمی می توان بر تعدادی از این مشکلات غلبه کرد، زیرا آماده کردن نمونه اسپرم برای انجام روش آی.یو.آی سبب می شود تا اسپرم هایی جدا شوند که طبیعی هستند و تحرک بیشتری دارند. اگر اسپرم تنها یک مشکل مانند اختلال در حرکت داشته باشد، این شیوه بهترین عملکرد را خواهد داشت.
ناباروری به دلیل عوامل مربوط به دهانه رحم. دهانه رحم در پایین ترین قسمت رحم قرار دارد و دهانه ای بین رحم و واژن ایجاد می کند. مخاطی که توسط دهانه رحم پیرامون بازه تخمک گذاری، ترشح می شود محیطی مطلوب برای اسپرم ایجاد می کند تا از واژن به سمت لوله های فالوپ برود. گرچه اگر مخاط دهانه رحم خیلی ضخیم باشد، مانع سفر اسپرم می شود. در آی.یو.آی از دهانه رحم عبور کرده و اسپرم را مستقیم داخل رحم قرار می دهند و تعداد اسپرم های موجود را برای رسیدن به تخمک منتظر افزایش می دهد.آلرژی به منی. به ندرت خانم ها به پروتئین های داخل منی همسرشان آلرژی دارند؛ در نتیجه، انزال درون واژن سبب التهاب، سوزش و تورم در مکان تماس منی با پوست می شود. کاندوم مانع بروز این علائم می شود ولی از طرفی مانع بارداری هم می شود. اگر حساسیت شما زیاد باشد، تلقیح درون رحمی می تواند برای رفع مشکل، موثر باشد. در این صورت پروتئین های منی قبل از انتقال اسپرم حذف می شوند.
اختلالات انزال
زخم های قدیمی در دهانه رحم که توانایی رسیدن اسپرم به رحم را مختل می کند.
دردهای شدید هنگام نزدیکی
روش آی.یو.آی برای افراد زیر توصیه نمی شود:
زنانی که مبتلا به بیماری های وخیم لوله های فالوپ هستند.
زنانی که سابقه عفونت های لگنی دارند
زنان مبتلا به اندومتریوز خفیف تا حاد
زنان یائسه
خطرات مرتبط با روش تلقیح درون رحمی (IUI)
روش تلقیح درون رحمی نسبتا ساده و ایمن است و خطر بروز عوارض جدی در آن کم است. این خطرات احتمالی عبارتند از:
عفونت. مطالعات نشان می دهد که کمتر از یک درصد زنان در نتیجه انجام این روش دچار عفونت شده اند.
لک. گاهی فرآیند وارد کردن کاتتر به رحم سبب خون ریزی کم واژن می شود. این اتفاق معمولا تاثیری روی احتمال بارداری ندارد.
بارداری چندقلویی. روش آی.یو.آی به تنهایی با افزایش خطر بارداری چند قلویی(دو قلو، سه قلو یا بیشتر) در ارتباط نیست. گرچه وقتی با داروهای محرک تخمک گذاری همراه شود، خطر چندقلوزایی را افزایش می دهد. بارداری های چند قلویی خطرات بیشتری نسبت به بارداری های معمول دارد، مانند زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد.
تکنیکهایی برای جداسازی در روش IUI
تکنیک Micro Sort
در این روش متخصصان با تکنیک‌های رنگ آمیزی، اسپرمهای دخترساز را از اسپرمهای پسرساز جدا می‌کنند و اسپرمی که جنسیت مورد نظر را تولید می‌کند به روش IUI داخل رحم وارد می‌شود.
اثربخشی: این روش برای فرزند دختر 65 درصد و برای فرزند پسر 60 درصد موفقیت‌آمیز است.
جزئیات مراحل: اسپرمها دونوع اند. گروهی کروموزوم X دارند و بزرگترند و پس از ترکیب با سلول تخمک، دختر تولید می‌کنند. در مقابل گروه دوم یک کروموزوم Y دارند و نسبت به گروه اول کوچک‌تراند و در ترکیب با سلول تخمک، سبب تولید پسر می‌شوند. در روش میکرو سورت نمونه‌های اسپرم به آزمایشگاه منتقل شده در آنجا با رنگ‌های فلورسنت رنگ‌آمیزی شده، تحت تشعشع لیزری قرار می‌گیرند. کروموزوم‌های X نسبت به کروموزوم‌های Y بزرگترند و رنگ بیشتری به خود جذب می‌کنند در نتیجه تحت تشعشع لیزر روشن‌تر می‌شوند. از این مرحله به بعد متخصص می‌تواند اسپرم‌هایی را که جنسیت مورد نظر را تولید می‌کنند، جدا ساخته و به روش IUI به رحم منتقل کند.
66122847
روش اریکسون
در این روش اسپرمهای پسر سازی که با سرعت بیشتری نسبت به اسپرمهای دخترساز حرکت می‌کنند، از هم جدا می‌شوند و بنا به جنسیت مورد نظر والدین اسپرمهای تولید کننده جنس مورد نظر به روش IUI وارد بدن مادر می‌شوند.
نحوه انجام
اساس این روش براین پایه است که نمونه اسپرم روی لایه سیالی، چسب مانند در لوله آزمایش ریخته می‌شود. تمام اسپرمهای نمونه به سمت پایین لوله شنا می‌کنند اما اسپرمهای تولید کننده پسر با سرعت بیشتر و زمان کوتاه‌تری به انتهای لوله آزمایش می‌رسند و به این ترتیب متخصص می‌تواند اسپرمهای مورد نظر را جدا کند.
میزان موفقیت
اگرجنسیت مورد نظر پسر باشد، حدود 65 درصد
اگر جنسیت مورد نظر دختر باشد 75 درصد
روش استفاده از شیب غلظتی ناپیوستهاین روش برای کسانی استفاده می شود که نمونه اسپرم آنها دارای تعداد زیادی سلول های سر گرد، ذرات ریز بوده و یا دارای خاصیت چسبندگی بالایی باشد اما غلظت و تحرک نمونه ، طبیعی گزارش شود. در این روش از دو محیط upper و lower استفاده کرده تا یک محیط 2 فازی درون لوله مخروطی (conical) تشکیل شود ، سپس اسپرم خام را بر روی آن به آرامی اضافه می کنند بطوریکه یک لایه ضخیم اسپرم روی فاز بالایی تشکیل شود. سپس آن را سانتریفیوژ کرده تا انواع سلول های مرده و لخته ها و ... در میان فاز ها به دام افتاده و از اسپرمهای سالم جدا شوند. به وسیله یک پیپت اسپرم ها را از ته لوله برداشته و 2 مرتبه شستشو داده (سانتریفیوژ) و در نهایت مرحله آخر رسوب اسپرم حاصله را با کمی از محلول شستشو به مدت کوتاهی در یک جای ساکن قرار داده تا اسپرمها به سمت بالا حرکت کنند، اسپرم های تولید کننده Y با سرعت بیشتری به سمت بالا رفته و در سطح قرار می گیرند. در این روش مهارت فرد متخصص در جداسازی حائز اهمیت است.
اگر قصد انجام درمان ناباروری با روش iui را دارید، می‌توانید با مراجعه به دکتر زیبا امیدوار طهرانی، متخصص زنان و زایمان با روش iui آشنا شوید و از ایشان مشاوره بگیرید.
