دیابت به نوبه خود بیماری خطرناکی است که ابتلا به آن کیفیت زندگی فرد را کاهش می‌دهد و نوع تغذیه و فعالیت های معمولش را تا پایان عمر دستخوش تغییرات زیادی می‌کند. اما این بیماری اگر طی بارداری به سراغ یک خانم بیاید نه تنها روند بارداری ، بلکه سلامت جنین را نیز با ناهنجاری های بسیاری رو به رو می‌کند و از این حیث بیماری بسیار خطرناکی برای بارداران محسوب می‌شود.
دیابت بارداری چیست؟منظور از دیابت بارداری، افزایش میزان قند خون طی بارداری در مادری است که با میزان قند خون طبیعی باردار شده است. در واقع، مادری که با بیماری دیابت حامله شده شامل این تعریف نمی‌شود حتی کنترل و درمان دیابت بارداری در چنین وضعیتی نسبت به شرایطی که مادر از سال ها قبل دچار دیابت بوده است، تفاوت دارد. برای مثال، قند خون خانمی که از قبل دیابت دارد، باید با مصرف انسولین از سه ماه قبل از بارداری در محدوده طبیعی قرار بگیرد.
متابولیسم قند و انسولین تحت تاثیر تغییرات هورمونی که هنگام حاملگی اتفاق می افتد قرار می‌گیرد. افزایش تعدادی از هورمون های استرس در بارداری سبب تغییراتی در متابولیسم کبدی قند و انسولین می‌شود و ممکن است مقاومت به انسولین و خطر ابتلا به دیابت را افزایش دهد. البته بیماری های زمینه ای خاص مثل سندروم تخمدان پلی کیستیک، زیاد بودن توده بدنی و سابقه خانوادگی دیابت نیز باردار را در معرض دیابت قرار می‌دهد. از میان موارد تشدید کننده خطر ابتلا به دیابت بارداری، زیاد بودن وزن اولیه مادر در شروع بارداری است. در واقع افزایش وزن و توده چربی دور شکم، قبل از حاملگی زمینه ساز دیابت بارداری خواهد شد.
دیابت بارداری بدون علامتبروز دیابت بارداری اغلب بدون علامت و طی آزمایش های غربالگری بارداری در نیمه دوم حاملگی تشخیص داده می‌شود. تمام خانم ها قبل از تصمیم به بارداری باید تست قند خون داشته باشند. طی بارداری در هفته ۲۴ تا ۲۸ تست قند خون برای همه افراد حامله انجام می‌شود. دیابت بارداری معمولا طی چکاپ حاملگی از سوی پزشک کشف می‌شود که علائم آن بیشتر به صورت تغییرات جنینی است و شامل افزایش مایع دور جنین (آمنیوتیک) و وزن زیاد جنین برای سن حاملگی است.
رژیم دیابتی، چرا و چه وقتخوردن مواد غذایی شیرین بدون زمینه بیماری و با برخورداری از وزن طبیعی حین بارداری به دیابت بارداری منجر نمی‌شود. در صورت شک پزشک به دیابت بارداری، تست قند خون و اندازه گیری قند ناشتا انجام می‌گیرد. در صورتی که آزمایش های مذکور غیر طبیعی باشد، رژیم مخصوص دیابتی و مشورت تغذیه ای به باردار داده می‌شود، اما در صورت کنترل نشدن قند خون با اقدامات اولیه استفاده از انسولین توصیه می‌شود. البته استفاده از داروهای خوراکی پایین آورنده قند خون در افراد مبتلا به سندروم تخمدان پلی‌کیستیک نیز توصیه می‌شود.
عوارض افزایش قند خونافزایش قند خون طی بارداری به سقط، ناهنجاری های مادرزادی، افزایش مایع آمنیوتیک، زایمان زودرس، جدا شدن پیش از موعد جفت، مرگ جنین، بیشتر شدن احتمال زایمان به طریق سزارین و عوارض پس از تولد مثل اختلال تنفسی، افزایش نیاز به مراقبت ویژه نوزاد، اختلالات قند و کلسیم خون و تشنج نوزاد منجر می شود.
دیابت بارداری و زایمان طبیعیابتلا به دیابت بارداری با ضروری شدن تزریق انسولین، افزایش بیش از پیش وزن، افزایش فشار خون بارداری و زایمان از طریق سزارین همراه خواهد بود. از آنجا که نوزاد یک مادر دیابتی با تجمع بیش از حد چربی در قسمت های کتف و شانه مواجه است، ممکن است با عوارضی مثل گیر کردن شانه هنگام زایمان طبیعی رو به رو شود. بنابراین در بیشتر مواقع، زایمان از طریق سزارین به مادران مبتلا به دیابت بارداری توصیه می‌شود.
به بیان دیگر، در صورتی که عوارض جنینی ناشی از دیابت اتفاق بیفتد حاملگی پرخطر محسوب می‌شود. در چنین شرایطی کنترل جنین با تست های سلامت جنینی شامل گرفتن نوار قلب از جنین و سونوگرافی لازم است. اگر جنین در معرض خطر باشد سزارین پیش از موعد نیز پیشنهاد می‌شود.
تست های سلامت جنینانجام مکرر تست های سلامت جنین که از سوی پزشکان توصیه می‌شود ممکن است در حد حوصله بسیاری از بیماران نباشد، اما مبتلایان دیابت بارداری باید این توصیه ها را جدی بگیرند و از انجام آنها سر باز نزنند. احتمال مرگ پیش بینی نشده جنین در بارداری که دچار دیابت کنترل نشده است بسیار زیاد است، اما با انجام به موقع تست های ذکر شده می‌توان از بروز چنین عارضه ای جلوگیری کرد.
راه‌های پیشگیری از دیابت بارداریفراموش نکنید بهترین راه جلوگیری از دیابت بارداری، بررسی قند خون قبل از شروع حاملگی و نیز حاملگی با وزن مناسب مادر است. انجام ورزش هوازی قبل از بارداری، رعایت رژیم مناسب غذایی، تداوم ورزش با شروع بارداری و حفظ فشار خون طبیعی طی بارداری از مهم ترین راه های جلوگیری از خطرات دیابت بارداری است.
خانم‌ها باید سعی کنند عادت کاهش فعالیت و استراحت بیش از حد طی بارداری را کنار بگذارند. همچنین باید در رژیم غذایی خود از فیبر بیشتری استفاده کنند، میزان بیشتری از سبزی و میوه ها را در رژیم غذایی بگنجانند و از نان های سبوس دار مثل نان سنگک استفاده کنند.
