سالها بود که محققین میدانستند که فردی که لاغر است ممکن است در نهایت به دیابت مبتلا شود و فردی که چاق است میتواند به شکل شگفتآوری سالم باشد.
حال، تحقیق جدیدی که توسط دانشمندان کالج پزشکی دانشگاه یوتا و تیمی بینالمللی از محققین انجام شد، جوابی را برای این معما ارائه داد: رسوب گروهی سمی از متابولیتهای چربی که با نام سرامید شناخته میشوند، میتواند بدن افراد را برای ابتلا به دیابت نوع ۲ مستعدتر کند.
در سنگاپور، در میان بیمارانی که جراحی بایپس معده انجام داده بودند، با میزان سرامید، بهتر از چاقی میشد پیش بینی کرد که کدام بیمار دیابت دارد. با این که همهی بیماران چاق بودند، آنهایی که دیابت نوع ۲ نداشتند، سرامید کمتری از آنهایی که مبتلا به این بیماری بودند در بافت چربیشان بود.
محقق ارشد، اسکات سامرز: سرامید بر شکلی که بدن مواد غذایی را مدیریت میکند تاثیر میگذارد و باعث می شوند تا در پاسخ بدن به انسولین و همچنین شکل سوختن کالری، اختلال ایجاد شود.
وقتی افراد پرخوری میکنند، اسیدهای چرب اضافه تولید میکنند که میتوانند به شکل تری گلیسیرید در بدن ذخیره شوند یا به عنوان انرژی سوزانده شوند. با این حال، در بعضی از افراد اسیدهای چرب به شکل سرامید در میآیند.
سامرز گفت که مانند یک نقطهی حساس است.
در این نقطه، وقتی سیرامید به وجود بیاید، شکل کار مناسب بافت چربی متوقف میشود، و چربی وارد عروق یا قلب میشود و به بافتهای محیطی دیگر آسیب میرساند. تا کنون، دانشمندان نمیدانستند که سرامید چگونه به بدن آسیب میرساند.
این پروژهی سه ساله، دریافت که افزودن سرامید اضافی به سلولهای چربی انسان یا موش، باعث میشود تا نسبت به انسولین پاسخ ندهند و در توانایی آنها در سوختن کالری اختلال ایجاد کند. موشها علاوه بر دیابت، نسبت به بیماری کبد چرب هم آسیب پذیر شدند.
به شکل معکوسی، محققان دریافتند که موشهایی که سرامید کمتری در بافت چربی خود داشتند، نسبت به مقاومت در برابر انسولین محافظت میشدند. مقاومت در برابر انسولین، اولین نشانهی دیابت است. با استفاده از مهندسی ژنتیک، محققین ژنی که چربی اشباع شده را به سرامید تبدیل میکرد، حذف کردند.
یافتهها نشان میدهند که مقادیر زیاد سرامید میتواند خطر دیابت را افزایش دهد و مقادیر کم آن میتواند در برابر این بیماری نقش حفاظتی داشته باشند.
دانشمندان فکر میکنند که این یافتهها میتوانند این معنی را داشته باشند که بعضی از افراد نسبت به تبدیل کالریها به سرامید مستعدترند. پروفسور باگیرات کاوراسیا، استادیار در دانشگاه یوتا و سرپرست این مطالعه گفت: این یعنی بعضی از افراد لاغر میتوانند مبتلا به دیابت یا کبد چرب شوند، اگر چیزی مانند محرکهای ژنتیکی باعث رسوب سرامید شوند.
در نتیجه، بعد از این تحقیق اخیر، محققان به دنبال جهشهای ژنتیکیای هستند که منجر به فراهم شدن زمینه برای رسوب سرامید، پدید آمدن چاقی و دیابت نوع ۲ میشود.
سامرز یاد آور شدد که بعضی از کشورهای آسیایی، آمار دیابت بیشتری دارند، با این که آمار چاقی در آنها از کشورهایی مانند آمریکا کمتر است. او گفت: بعضی افراد برای تحمل چربی در تغذیه ساخته نشدند. تنها این که چه قدر میخورید مهم نیست، چون بعضی افراد میتوانند کلی غذا بخورند و به شکل موثری همهی آن چربی را ذخیره کنند و سالم بمانند.
بافت چربی به سه گونه وجود دارد. بافت چربی سفید، که نوع بد به حساب میآید، چون تنها به ذخیرهی چربی میپردازد. بافت چربی قهوهای، به سوزاندن چربی و تولید حرارت میپردازد. بافت چربی بژ، که نوعی از چربی سفید است که میتواند وقتی بدن به تولید گرما یا انرژی نیاز دارد، به بافت چربی قهوهای تبدیل شود.
بر اساس تحقیق دانشمندان، بیان کردند که زمانی که تودهی سرامید ساخته میشود، بافت چربی، شاخصههای چربی قهوهای را از دست میدهد و بیشتر سفید میشود. این مسئله باعث شروع اتفاقاتی میشود که منجر به بیماری میشود.
کاوراسیا گفت: با متوقف کردن تولید سرامید، شاید بتوانیم از شکل گیری دیابت نوع ۲ یا بیماریهای متابولیک دیگر جلوگیری کنیم، حداقل در بعضی از افراد.
دانستن این موضوع که رسوب سرامید درون بافت چربی، تا چه اندازه میتواند مشکل ساز باشد، میتواند به محققین کمک کند تا تمرکزشان را بر روی این موضوع مشخص قرار دهند.