چنگیز آیتماتوف؛ امید ها و حسرت های یک انسان -

آکاایران: آیتماتوف یکی از مطرح ترین نام ها در بین نویسندگان است که با پذیرش فضای سیاسی حاکم به شوروی در دوران حکومت کمونیست ها و هم سوئی با حزب حاکم توانست آثارش را در گستره وسیع منتشر کند و یکی ازبهترین آثار او که در سال 1985 و در دوران حاکمیت کمونیسم شوروی منتشر شد به عنوان واحد درسی رشته ادبیات در مدارس تدریس می شد.

وب سایت مَد و مِه - ساینا ممتاز پور: چنگیز آیتماتوف از جمله نویسندگانی است که سازگاری شان با شرایط به آن ها کمک می کند تا در هر اوضاع و احوالی حتی در زیر سایه سنگین اختناق کار خودشان را بکنند و بار خودشان را ببندند و از مزایای قانونی تابعیت بهره مند شوند.

در میان این قبیل نویسندگان یا نویسندگان از این قبیله بسیارند کسانی که تاریخ تولید و انقضاء دارند و در واقع نظام حاکمیتی که می خواهد از آنها به عنوان بوق تبلیغاتی استفاده کند تولیدشان می کند و در یک تعامل دو سویه هر دو ست معامله برای یکدیگر نقش بوق را بازی می کنند و با تمام شدن دوران قدر قدرتی حاکمیت این گروه نویسندگان و شاعران هم تاریخ مصرفشان به انتها می رسد و نام و نشانشان جز در بایگانی اسناد مربوط به صله ها و خلعت های حکومتی باقی نمی ماند چند نفری هم اما در این میان به مدد ارزش نسبی آثارشان از ساحت زمانه خود فراتر می روند و ماندگار می شوند و چنگیز آیتماتوف یکی از آن هاست او نویسنده ای بود که به رغم سازش ناشی از اعتقادش به کمونیسم در دوران حکومت شوراها از گروه نویسندگان تاریخ مصرف دار قرار گرفت و شایسته گی آن را داشت که به نویسنده ای مطرح تبدیل شود.

چنگیز آیتماتوف؛ امید ها و حسرت های یک انسان

چنگیز آیتماتوف؛ امید ها و حسرت های یک انسان - نویسندگان مشهور،ادبیات جهان،چنگیز آیتماتوف

آکاایران: چنگیز آیتماتوف؛ امید ها و حسرت های یک انسان

 

 آیتماتوف یکی از مطرح ترین نام ها در بین نویسندگان است که با پذیرش فضای سیاسی حاکم به شوروی در دوران حکومت کمونیست ها و هم سوئی با حزب حاکم توانست آثارش را در گستره وسیع منتشر کند و یکی ازبهترین آثار او که در سال 1985 و در دوران حاکمیت کمونیسم شوروی منتشر شد به عنوان واحد درسی رشته ادبیات در مدارس تدریس می شد.

موضوع این کتاب ماجرای عشق یک زن متأهل قرقیزی به سربازی مجروح است و از نظر بسیاری از خوانندگان اثر یکی از زیباترین داستان های عشقی به شمار می رود. این کتاب کم حجم که مضمون آن با عرف اجتماعی و فرهنگ رمانتیسم ستیز کمونیسم مغایرت داشت، موجب موفقیت جهانی این پرورش دهنده دام شد. نویسنده ای به نام چنگیز آیتماتوف که به عنوان معروفترین نویسنده شوروی و نه روسیه، سرانجام در سال 2007 در یک کلینیک شهر نورنبرگ آلمان در اثر عفونت شدید ریه و در سن 79 سالگی درگذشت.

خبر فوت او قرقیزستان را شگفت زده کرد و برای ادای دین نسبت به او بود که وزیر فرهنگ قرقیزستان سال 2008 را به مناسبت تولد 80 سالگی اش در ماه دسامبر «سال آیتماتوف» نامید و جایزه ای با نام «چنگیز آیتماتوف» بنیانگذاری شد و موزه آیتماتوف که در زمان حیاتش ساخته شده بود را در زادگاهش نوسازی کردند.

چنگیز آیتماتوف؛ امید ها و حسرت های یک انسان  

برای آیتماتوف ایالت مرکزی قرقیزستان با داستان ها، افسانه ها، قصه ها و ترانه هایش الهام بخش بود و او در چنین  فضایی به عنوان نویسنده غیرروسی درشوروی سابق به موفقیت رسید و راه خود را به سوی ادبیات جهانی گشود.
به گزارش آکاایران: به عقیده بسیاری از علاقمندان به آثار این نویسنده هیچ کتابی مانند رمان DieRichtstall (1987) نتوانست در آلمان شرقی ، امید برای دگرگونی را برانگیزد. در این کتاب و در زمان حاکمیت سوسیالیست ها در آلمان شرقی، موضوعات ممنوعه ای مانند مواد مخدر، جنایات و انتقاد به برنامه های اقتصادی مطرح شده بود به حدی که در المان غربی از هنر داستان سرایی او تقدیر شد. در همان زمان خوانندگان نکته سنج او در آلمان شرقی انتقادهای موشکافانه او را درک می کردند و قدر می دانستند.
او در کتاب «یک روز به اندازه یک سال» (1981) قزاق هایی را به تصویر می کشد که کار اصلی آن ها شبانی بود و زندانی های خود را به برده تبدیل می کردند. در واقع آن ها تصویری از پیشینه مردم قزاقستان بودند.
آیتماتوف با توجه به سرشت و سرنوشت منحصر به فرد انسان مسایل مهم دنیا را با بیانی دقیق برآمده از احساسات لطیف بررسی می کرد:
او در داستان های کوتاه و بلند و نمایشنامه هایش در کنار جستجوی خوشبختی و عشق به موضوعاتی مانند قدرت حکومت، نابودی محیط زیست و تعارض بین نسل ها می پردازد.

چنگیز آیتماتوف؛ امید ها و حسرت های یک انسان

آیتماتوف همواره مخالف جهانی کردن فرهنگ و بازار اقتصادی بود. خوانندگان آلمانی او خصوصاً به این خاطر برایش ارزش قائل بودند که انسانیت را فراتر از حکومت حزبی و ایدئولوژیکی و افکار اسطوره های ماتریالیستی قرار می داد.

اما در روسیه به خاطر فعالیت های طولانی مدت آیتماتوف در حزب کمونیست از سوی آزاداندیشان  انتقادهای شدیدی نیز به او وارد می شد و بسیاری او را به عنوان یک فرصت طلب که در سیستم حکومتی شوروی فعال بود سرزنش می کردند او در سال 1956 در موسسه معتبر گورکی در مسکو فعالیت خود را در زمینه ادبیات و نویسندگی آغاز کرد و در همان سال نیز از پدرش Posthum که توسط یکی از کارگزاران حزب و در زمان استالین به منظور پاکسازی حزبی به قتل رسیده بود اعاده حیثیت شد و در واقع وفاداری او و خانواده اش به نظام حکومتی مورد تأیید و تاکید قرار گرفت.

آیتماتوف مدتی به عنوان روزنامه نگار برای نشریاتی مثل Prawda کار می کرد و مدتی یکی از کارمندان اتحادیه نویسندگان بود و بعداً به عنوان نماینده ای عالی رتبه در سیستم سیاسی درشوروی مشغول کار شد. و اهدای جایزه دولتی Udssr و همچنین جایزه لنین به او شواهدی بودند برای اعلام عدم مخالفت او با حکومت شوروی.

چنگیز آیتماتوف؛ امید ها و حسرت های یک انسان  

ایتماتوف در سال 1990 وقتی میکاییل گورباچوف او را به عنوان کارشناس فرهنگی منصوب کرد به اوج زندگی سیاسی اش رسید. و در همان سال سفیر شوروی در لوکزامبورگ شد و تا زمانی که یلتسین او را از این مقام برکنار کرد در این سمت باقی ماند. او در انتخابات 1995 در کشورش به نمایندگی پارلمان انتخاب شد و به عنوان سفیر روسیه در بروکسل و نماینده این کشور در یونسکو دور تازه فعالیت های سیاسی فرهنگی خود را آغاز کرد.

و به دلیل همه این فعالیت ها بود که بسیاری از خوانندگان آلمانی او مایل بودند با او به خاطر گذشته اش تسویه حساب کنند. به نظر منتقدان آیتماتوف در تاریخچه زندگی او که در کتابی به نام «دوران کودکی در قرقیزستان» (1989) منتشر شده جای یک مصاحبه صادقانه با خود او خالی بود و به همین دلیل این اثر از نظر خیلی ها نقطه پایان دوران نویسندگی او محسوب شد.

اما آیتماتوف در ادامه راه با همان قدرت نویسندگی ، آخرین اثرش به نام «پلنگ برفی» را نوشت. این رمان درباره یک پلنگ پدر و  4 فرزندش است که آرزو دارد سال های پایان زندگی اش را با آرامش بگذراند. اما شاهزاده های شکارچی عرب پلنگ را با تفنگ های پیشرفته شان شکار می کنند. و سئوال این است که آیا این اثر تصویری از زندگی نویسنده ای نیست که با تصور آرامش به وطن بازگشته است به سرزمینی که در گرداب افراط گرایی مذهبی خشونت و چالش های بزرگ سیاسی گرفتار شده است.